Geschoolde en opgeleide gezondheidswerkers op alle niveaus van zorg zijn essentieel voor het welslagen van hypertensieprogramma’s. Gezondheidswerkers kunnen het bewustzijn over hypertensie binnen de verschillende bevolkingsgroepen verhogen. Dit zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in haar rapport A global brief on Hypertension, Silent killer, global public health crisis, World Health Day 2013.
De activiteiten kunnen variëren van de bloeddrukmeetcampagnes tot gezondheidsvoorlichting op de werkplek. Ook dialogen met de beleidsmakers over de wijze waarop leefomstandigheden en ongezond gedrag invloed hebben op de bloeddruk. Het grootste deel van de hypertensiegevallen kan effectief worden behandeld op het niveau van de eerstelijnszorg. Huisartsen en goed getrainde gezondheidswerkers kunnen een heel belangrijke rol spelen bij de opsporing en behandeling van hypertensie.
In Suriname
Een studie welke in Suriname werd gedaan naar de belangrijkste redenen voor een bezoek aan een Primary Health Care clinic (PHC) clinic onder personen van 60 jaar of ouder (n = 269, 2006) toonde dat diabetes goed was voor 13,2% van de bezoeken, terwijl bloeddruk goed was voor 26,4% van de bezoeken. De co-morbiditeit als gevolg van diabetes en hypertensie was goed voor 12,5% en een combinatie van diabetes, hypertensie en cardiovasculaire aandoeningen bedroeg 11% .
Daarnaast geven geregistreerde bezoeken aan PHC clinics aan dat diabetes en hypertensie als de meest voorkomende redenen werden aangemerkt. Ook werd een gestage toename van het percentage patiënten met diabetes, hoge bloeddruk of een combinatie van beide genoteerd. “Wij krijgen maandelijks zeker vijf gevallen van hoge bloeddruk binnen”, vertelt zuster Cher Soeparto van spoedpost MediCall. “De mensen komen dan met klachten zoals duizeligheid, pijn in de nek, hoofdpijn of zich beroerd voelen. Als we meten, blijkt hun bloeddruk skyhigh, soms wel 180/110. Vaak zijn het patiënten die al bekend zijn met hoge bloeddruk. Afhankelijk van de oorzaak en omstandigheden adviseren we bijvoorbeeld rust, minder zout gebruiken of meer bewegen”, zegt Soeparto.
Roken en andere factoren
De nadelige gevolgen van hypertensie voor de gezondheid worden verergerd omdat veel mensen ook andere risicovolle gedragingen vertonen, die de kans op een hartaanval, beroerte en nierfalen vergroten. Deze risicofactoren zijn onder meer roken, obesitas (extreem overgewicht), hoge cholesterol en diabetes mellitus (suikerziekte). Bij het gebruik van tabak stijgt bij mensen met hypertensie het risico op complicaties.
In 2008 waren er ruim 1 miljard mensen rokers en het aantal mensen wereldwijd met obesitas bleek te zijn verdubbeld sinds 1980. De prevalentie van een hoog cholesterolgehalte was wereldwijd 39% en de prevalentie van diabetes was 10% bij volwassenen boven de 25 jaar. Roken, ongezonde voeding, schadelijk gebruik van alcohol en onvoldoende lichaamsbeweging zijn ook de grootste risicofactoren van alle belangrijke niet-overdraagbare ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, chronische ademhalingsziekte en kanker.
Misvatting
De toenemende prevalentie van hypertensie wordt toegeschreven aan de groei van de bevolking, de vergrijzing en de gedragsrisicofactoren zoals een ongezond dieet, schadelijk alcoholgebruik, gebrek aan lichaamsbeweging, overgewicht en blootstelling aan voortdurende stress. Een algemene misvatting is dat mensen met een hoge bloeddruk altijd
symptomen ervaren, maar de realiteit is dat de meeste mensen helemaal geen klachten hebben. De aandoening wordt niet voor niets aangeduid als ‘de stille moordenaar’.
In enkele gevallen veroorzaakt hypertensie wel symptomen zoals hoofdpijn, kortademigheid, duizeligheid, pijn op de borst, hartkloppingen en bloedneuzen. Het kan uiterst gevaarlijk zijn dergelijke symptomen te negeren. Hypertensie is een ernstige waarschuwing dat belangrijke veranderingen in de levensstijl nodig zijn. Het is voor een ieder belangrijk om zijn of haar bloeddruk te kennen.
Controle aanmoedigen
Het is bewezen dat het meten van de eigen bloeddruk resulteert in een betere bloeddrukcontrole en leidt tot een groter succes bij het bereiken van de gestelde (bloeddruk)doelen. Hierdoor krijgt immers de patiënt een sterker gevoel van verantwoordelijkheid over de eigen gezondheid en raakt men ook meer gemotiveerd om de bloeddruk onder controle te houden middels een verbeterd dieet, voldoende beweging en een juist geneesmiddelengebruik.
Thuismonitoring vermindert bovendien het aantal bezoeken aan de arts of het hospitaal, waardoor de kosten van gezondheidszorg verminderen en er ook minder productie-uren verloren gaan vanwege verzuim op de werkplek. Ook in gevallen waarin de arts vermoedt dat de bloeddruk stijgt als gevolg van de angst die gepaard gaat met het bezoek aan de dokter (witte-jassen-syndroom), kan thuis meten een goede optie zijn.
Ernestina Gӧdeken
Monica Anomtaroeno
Bronnen
– WHO: A Global Brief on Hypertension, World Health Day 2013
– National Health Sector Plan 2011-2018
– http ://www.who.int/nmh/publications/