De Stichting Vrienden van Commewijne zal op woensdag 29 juli om 17.00 uur kransen leggen bij het monument van de strijders in Mariënburg die op 30 juli 1902 zijn doodgeschoten door de toenmalige kolonisator. Volgens de voorzitter van de stichting, Sheilendra Girjasing, weten Surinamers heel weinig over hun verleden. “De omstandigheden waaronder onze voorouders hebben moeten wonen en werken en de strijd die zij hebben moeten voeren, is het offer dat zij hebben gebracht voor wat Suriname anno 2015 is.”
Op dinsdagmiddag 29 juli 1902 werd James Mavor, die toen directeur was van Mariënburg, door Brits-Indische immigranten vermoord. Er liggen verschillende oorzaken ten grondslag aan deze actie: de lage lonen en de slechte werkomstandigheden en de minachtende vernederende methoden van onderdrukking. Mavor (onder de immigranten masa Mewa genoemd) kon niet met zijn handen afblijven van de vrouwelijke immigranten.
De volgende dag (30 juli 1902) brak weer een opstand uit nadat een aantal Brits-Indische immigranten werden gearresteerd als gevolg van de moord op Mavor. Honderden immigranten, waaronder ook Javanen, drongen aan op de vrijlating van de arrestanten met het uiten van oproerige kreten en zichzelf op de borst kloppend. Zij stonden tegenover een peloton van 126 militairen, 3 officieren en 30-tal politieambtenaren. Nadat de immigranten de sommaties negeerden werd het bevel tot vuren gegeven. Het salvo had een krachtige uitwerking, er vielen 16 doden. In augustus vielen er nog 6 doden.
Op 30 juli 1902 werden de immigranten in een grote kuil begraven tussen 2 lagen ongebluste kalk.
Anno 2015 zijn organisaties bezig het graf op te sporen. Girjasing die deze informatie haalt uit het boek “Hindoestanen: van Contractarbeiders tot Surinamers 1873-1998”, zegt verder dat ook andere opstanden, zoals de opstand van Zorg en Hoop op 17 augustus 1891 onderzocht moeten worden. Hij vindt het jammer dat in de archieven weinig informatie over deze opstand te vinden is. Het is de stichting ernst om de juiste informatie te zoeken en zij zal ook trachten deze dag te herdenken.