Kiezers in Californië hebben de zeldzame stap genomen om een rechter naar huis te sturen in een zogenaamde recall vote, een terugroeping via de stembus.
In een zaak uit 2016 die breed de aandacht trok, werd de toen 20-jarige Brock Turner van Stanford University veroordeeld wegens aanranding met de bedoeling om te verkrachten, zoals het in de VS heet. De student die in het prestigieuze zwemteam van de universiteit zat, had het slachtoffer, een vrouw die hij niet kende, op een feest ontmoet. Uren later betrapten twee Zweedse studenten hem buiten, midden in de nacht op heterdaad. Achter een vuilcontainer lag hij bovenop de vrouw, die bewusteloos was. De Zweden riepen hulp in en hielden Turner vast tot zijn arrestatie.
’20 minuten actie’
Nadat Turner door de jury schuldig werd bevonden, schreef zijn vader een brief aan rechter Aaron Persky. Hij vroeg om een milde straf met het argument dat het leven van zijn zoon voorgoed was veranderd. De 20-jarige had volgens zijn vader door alle publiciteit al een hoge prijs betaald “voor 20 minuten actie”.
De aanklager zette lager in dan de maximale straf van veertien jaar en eiste zes jaar in een staatsgevangenis. Maar rechter Persky koos voor zes maanden cel plus drie jaar voorwaardelijk. Bovendien mocht Turner zijn straf uitzitten in de gevangenis van Santa Clara, een lokale gevangenis waar doorgaans geen zware criminelen lange tijd worden gehuisvest. Persky motiveerde zijn besluit deels met die brief van de vader en zei “een straf in de staatsgevangenis zou een te grote impact op hem hebben” en “ik denk niet dat hij een gevaar vormt voor anderen”.
De rechter beriep zich ook op het principe dat rechters moeten zoeken naar alternatieven voor een gevangenisstraf wanneer de veroordeelde nog geen strafblad heeft.
Desondanks was de woede enorm. Op sociale media werd Persky zwaar bekritiseerd. Een hoogleraar rechten aan Stanford University begon een petitie om de rechter uit zijn ambt te zetten via de stembus. Zij werd daarin bijgestaan door Anita Hill, die in de jaren negentig in de Amerikaanse Senaat tegen de benoeming van opperrechter Clarence Thomas getuigde wegens seksuele aanranding. Na twee jaar campagne voeren is Persky nu officieel uit zijn ambt gezet.
Zeldzaam middel
In een recall vote, of terugroeping, kunnen kiezers gekozen politici en functionarissen via de stembus afzetten voor het einde van hun wettelijke termijn. Tientallen landen kennen dit middel, maar het wordt zelden gebruikt behalve in de VS. Daar werden in recordjaar 2011 zo’n 150 recall votes gehouden, waarvan de helft resulteerde in een afzetting.
Terugroeping wordt in de VS meestal gebruikt om lokale politici als burgemeesters en gemeenteraadsleden naar huis te sturen. Terugroeping van rechters – in Amerika ook een gekozen ambt – komt zelden voor. De laatste keer dat dit gebeurde was in 1977.
Ruim veertig jaar later overkomt het dus Aaron Persky (56). De campagne tegen hem werd met argusogen bekeken door deskundigen die vrezen voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Zij zijn bang dat rechters door publieke druk zullen aarzelen om een lichte straf op te leggen, ook in gevallen waar mildheid geboden is.
NOS