Bij gewelddadige confrontaties in Venezuela tussen aanhangers van de oppositie en regeringstroepen zijn minstens 69 gewonden gevallen. Twee personen werden geraakt door kogels. Dat hebben de plaatselijke gezondheidsdiensten gemeld. President Nicolás Maduro was dinsdagochtend klaar om het land te verlaten, maar Rusland overtuigde hem om dat niet te doen, meent de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo.
Eerder was op diverse beelden te zien hoe militaire pantserwagens dinsdag in de Venezolaanse hoofdstad inreden op demonstranten die zelf die pantserwagens hadden aangevallen. De betogers gooiden ook met stenen naar de soldaten, die daarop onder andere traangas inzetten. Oppositieleider en zelfverklaard interim-president Juan Guaidó had de bevolking dinsdag opgeroepen om de eindstrijd in te zetten tegen president Maduro.
De Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken Jorge Arreaza heeft dinsdagavond tegen persbureau Reuters gezegd dat de poging tot machtsovername van Guaidó werd gepland vanuit Washington. Arreaza zegt verder dat Maduro “nog gewoon op zijn plek zit en de situatie onder controle heeft”.
Naast de Verenigde Staten staan ook heel wat Zuid-Amerikaanse landen achter Guaidó, zoals Brazilië, Colombia, Peru, Ecuador en Paraguay. Bondgenoten Cuba en Rusland hebben hun steun aan Maduro bevestigd. Cuba spreekt van een ‘putschistische beweging’, Rusland beschuldigt de oppositie van gewelddadig gedrag.
Pompeo: ‘Vliegtuig stond klaar’
“Er stond een vliegtuig klaar, maar Russen overtuigden hem om in Venezuela te blijven”, aldus Mike Pompeo in een interview met CNN. Volgens hem was Maduro van plan om naar Havana in Cuba te vliegen.
Pompeo gaf voorts toe dat de VS de voorbije weken van ‘hoge leiders’ binnen de Venezolaanse regering had gehoord dat ze zouden deserteren indien het tot een opstand kwam. Deze figuren zijn tot hiertoe loyaal gebleven aan Maduro, zei Pompeo zonder verder uit te weiden.
De Amerikaanse president Donald Trump heeft Cuba ervan beschuldigd militaire operaties uit te voeren in Venezuela om Maduro te steunen. Hij dreigt ermee het land zware sancties op te leggen indien het zich niet terugtrekt.
“Als de Cubaanse troepen en milities niet onmiddellijk STOPPEN met hun militaire en andere operaties om dood en vernieling toe te brengen aan de Grondwet van Venezuela, dan zal aan het eiland een volledig (…) embargo worden opgelegd, tegelijk met sancties van het hoogste niveau”, tweette Trump. Hij voegde er aan toe te hopen dat “alle Cubaanse soldaten prompt en vreedzaam naar hun eiland zullen terugkeren”.
Toespraak Guaidó
Oppositieleider Guaidó trok dinsdagmiddag van luchtmachtbasis La Carlota, waar hij de videoboodschap opnam waarin hij in de ochtenduren een coup tegen Maduro aankondigde, naar de wijk Altamira in het centrum van hoofdstad Caracas. In 2002 vormde de daar gelegen Plaza Francia het middelpunt van de protesten tegen de toenmalige president Hugo Chávez.
“Ik sta al jaren in contact met het leger. Vandaag weet ik dat ze niet langer ‘de dictator’ (president Maduro, red.) steunen”, zei Guaidó er tegen de opgedaagde menigte. “Operatie Vrijheid is gestart. Vandaag is het duidelijk dat de gewapende machten aan de zijde van het volk staan. De Venezolanen willen verandering zien.”
Op videobeelden opgenomen bij de luchtmachtbasis La Carlota, is rook te zien en zijn schoten te horen. Het is niet duidelijk van waar de schoten kwamen en op wie ze gericht waren. Volgens een journalist van het Franse persbureau AFP vuurt de politie met traangas op de menigte. Persagentschap Reuters meldt op basis van ooggetuigen dan weer dat soldaten die Guaidó steunen in een vuurgevecht verwikkeld raakten met soldaten die trouw bleven aan Maduro.
Militaire steun?
Het blijft vooralsnog onduidelijk hoeveel militairen zich achter Guaidó hebben geschaard. Volgens NetBlocks, een ngo die wereldwijd het internetbeheer monitort, heeft de door de staat gecontroleerde internetprovider CANTV de toegang tot onder meer Facebook, Twitter, YouTube en de diensten van Google beperkt. “De diensten zijn slechts met tussenpozen beschikbaar, aangezien de restricties niet 100 procent effectief lijken”, klinkt het.
De steun van het leger is onontbeerlijk voor Guaidó, wil hij er echt in slagen Maduro te verdrijven uit het presidentieel paleis. Maduro zelf claimt nog steeds de steun van het leger te genieten. Op Twitter stelt hij contact te hebben met alle leiders van militaire groeperingen. Zij zouden allen hun steun aan hem hebben uitgesproken.
Volgens Spaanstalige media hebben soldaten die Guaidó steunen, in heel het land verschillende posities ingenomen. De Venezolaanse minister van Defensie ontkent echter dat er abnormale zaken gebeuren, en stelt dat het leger wel achter “de legitieme autoriteiten” blijft staan.
De minister van Informatie Jorge Rodríguez zei wel dat Venezuela ‘een kleine groep van militaire verraders’ het hoofd biedt en ‘deactiveert’. Die groep wilde een ‘staatsgreep tegen de grondwet en de vrede van de republiek’ plegen, zei de minister op Twitter. De minister waarschuwt de bevolking waakzaam te zijn om de staatsgreep tegen te houden en de vrede te bewaren.
Huisarrest verbroken
In de videoboodschap die Guaidó verspreidde, is ook oppositieleider Leopoldo López te zien, hoewel hij huisarrest had. “Het Nationaal Leger heeft de correcte beslissing genomen en ze rekenen op de steun van het Venezolaanse volk”, zei Guaidó.
Lopez heeft nu zijn toevlucht gezocht in de ambassade van Chili in Caracas. Hij is er samen met zijn vrouw en dochter te gast, zo zei de Chileense minister van Buitenlandse Zaken Roberto Ampuero.
Lopez is de oprichter van de oppositiepartij Voluntad Popular en zat sinds 2014 in de cel, toen bij protesten tegen de regering meer dan veertig mensen omkwamen. Hij werd door een rechtbank veroordeeld tot een gevangenisstraf van 14 jaar wegens aanzetten tot geweld. Volgens mensenrechtenorganisaties en verscheidene buitenlandse regeringen ging het om een politiek proces. In juli 2017 werd zijn celstraf omgezet in huisarrest.
Economische crisis
Op 23 januari riep Guaidó zichzelf uit tot interim-president. Een vijftigtal landen heeft hem in die functie erkend. De oppositie meent dat Maduro zijn mandaat heeft verlengd door de verkiezingsresultaten te vervalsen. Ook vindt Guaidó dat Maduro verantwoordelijk is voor de zware economische crisis in het land.
Belga, Reuters, The Guardian