Meer dan tweehonderdduizend doden, bijna tien miljoen werklozen in twee weken tijd, honderdduizend extra lijkzakken. De Amerikanen werden de afgelopen dagen om de oren geslagen met duizelingwekkende cijfers over de tol die de COVID-19-epidemie in hun land eist. ‘Ontnuchterend’, is een veelgebruikt woord in de krantenkoppen de afgelopen dagen.
Voor wie nog ontnuchtering nodig had: een week geleden haalden de Verenigde Staten China in met het aantal besmettingen (200.000), twee dagen geleden met het aantal doden (5.000) – waarbij bij gebrek aan beter wordt uitgegaan van officiële cijfers in beide landen.
De volle ernst van de epidemie is deze week doorgedrongen in de VS, evenals de ernst van de economische gevolgen. “We gaan twee pijnlijke weken tegemoet”, zei president Trump dinsdag in een persconferentie. Het dilemma waarvoor de Amerikaanse president staat, net als leiders over de hele wereld, heeft hij voorlopig beslecht door volop in te zetten op de volksgezondheid. Vorige week twitterde hij nog: “Het middel mag niet erger zijn dan de kwaal.” Afgelopen maandag hoorde het land hem zeggen: “De economie komt nu even op de tweede plaats.” En: “Al mijn aandacht gaat nu naar het redden van levens.”
In het weekend had de president zich laten overtuigen door de medici in zijn Witte-Huisteam. Zij hadden prognoses getoond op basis van Italiaanse cijfers die een maximumaantal van 2,2 miljoen Amerikaanse doden voorspelden. Dat was in het geval de regering haar maatregelen om de verspreiding tegen te gaan niet zou handhaven. Zondag werden de maatregelen voorlopig met een maand verlengd tot en met 30 april. Als Amerikanen zich hier gedisciplineerd aan houden, dan kan de prognose van het aantal doden worden bijgesteld tot tussen de 100.000 en 240.000.
Sceptici
Trump zelf zei dat onder zijn adviseurs discussie had gewoed over de aanpak. “Er is ook een groep die me aanraadde: ‘Laat het virus gewoon uitrazen.’ Maar dan zouden we overal doden zien.” De president adresseerde daar niet alleen zijn adviseurs, maar ook zijn aanhangers. In het hele land zijn sceptici die eerder geneigd lijken de Trump-van-februari te geloven, die zei dat zijn tegenstanders het virus aangrepen om zijn presidentschap te beschadigen. Op Facebook-pagina’s worden statistieken gedeeld waarin de COVID-19-epidemie bleekjes afsteekt tegen de gewone griep, verkeersongevallen en abortus.
De discussie mag op het Witte Huis dan voorlopig zijn beslecht in het voordeel van de medici, het is zeker geen eindpunt. Donderdag kwamen nieuwe werkloosheidscijfers naar buiten. Vorige week meldden zich 3,3 miljoen Amerikanen voor een uitkering. Deze week was dat aantal verdubbeld naar ruim 6,6 miljoen.
Elke volgende economische dreun zal aanleiding zijn om het dilemma opnieuw te wegen. Ook een van Trumps belangrijkste medische adviseurs Anthony Fauci zei donderdag in een interview met The New York Times dat het dilemma niet simpel ‘wat is belangrijker: economie of volksgezondheid?’ is. Hij had vergaderd met de Wereldgezondheidsorganisatie en daar waren zorgen geuit over de gevolgen van een wereldwijde economische recessie en sociale ontwrichting voor de volksgezondheid. “Dat vergroot de kans op een stijging van niet-COVID-19-gerelateerde doden”, zei Fauci. “Mensen worden armer en kunnen noodzakelijke medicijnen niet krijgen.”
In het Huis van Afgevaardigden hebben de Democraten zich sterk gemaakt voor een volgend pakket noodmaatregelen. Zij willen een New Deal-achtig pakket, waarbij de overheid werkgelegenheid schept door de aanleg en verbetering van infrastructuur. De Republikeinse leider in de Senaat, Mitch McConnell, is terughoudend over zo’n grote rol voor de overheid. Maar Trump omarmde het idee op Twitter. Dat plan zou “heel groot & stoutmoedig” moeten zijn.
NRC