Het pleidooi van Irwin Kanhai bij de krijgsraad vorige week was helder en duidelijk. Hij onderbouwde de stelling dat de Decembermoorden niet uit de lucht zijn komen vallen en dat Bouterse niet in Fort Zeelandia was toen de executies plaatsvonden.
Zal zijn betoog invloed hebben op de uitslag van het proces? Ik denk het niet. Ik denk dat de krijgsraad verveeld zat te luisteren, omdat die het besluit tot veroordeling al heeft genomen.
Er is de afgelopen decennia een klimaat ontstaan waarin alle redelijkheid uit de Surinaamse intelligentsia is weggeslagen. De columnisten, advocaten, opiniemakers en wat dies zij meer redeneren steeds vanuit de kampengedachte: ben je voor of tegen Bouterse. De rest telt niet. Onder de massa van het Surinaamse volk is dat anders. Zij laten eenmaal per vier jaar hun stem horen en die is helder. Bij de eerste verkiezingen na de coup haalde de NDP 3 zetels. En daarna is het in dertig jaar voornamelijk omhoog gegaan van 3 naar 12, 16, 10, 15, 23 en 26. En omgekeerd ging de oppositie steeds omlaag ondanks alle steun van opiniemakers.
In die hele periode hebben de Surinaamse media en hun opiniemakers gesteund door de Nederlandse media en journalisten hetzelfde liedje afgedraaid: Bouterse is een moordenaar; op 8 december zijn onschuldige mensen out of the blue opgepakt en vermoord; voor en na die tijd probeerden vreedzame democratische krachten Suriname naar een welvarend niveau te brengen en die werden steeds tegengehouden door Bouterse.
Het heeft niet geholpen bij de massa, maar het is blijven hangen en steken bij een kleine groep die wel op dominante posities in de samenleving zit. En daar is alle redelijkheid verdwenen. Er is geen discussie over feiten, geen onderbouwen van argumenten, geen uitwisseling van meningen. Het is altijd hetzelfde verhaal: ben je voor of tegen Bouterse en als je niet voor mij bent, dan ben je voor Bouterse en dus ben je corrupt, omgekocht, niet integer.
We hebben nog geen manier gevonden om het vraagstuk van politiek geweld op een fundamentele manier aan te pakken. De standpunten van de verschillende groepen zijn bekend, maar er is nog geen klimaat van redelijkheid in maatschappelijke discussies. En dat is niet goed voor de gemeenschap. Als je praat over het economisch beleid van de regering, dan gaat het om de vraag of je voor of tegen Bouterse bent, niet om de vraag of een beleid wel of niet goed is.
Er is een klimaatverandering nodig waar we bereid zijn om naar elkaar te luisteren en argumenten en feiten uit te wisselen en in redelijkheid proberen oplossingen te vinden voor de grote maatschappelijke problemen waarvoor Suriname staat. Waarheidsvinding is een instrument om die klimaatverandering te bewerkstelligen. Maar daarvoor moet je de rechtszaak stoppen, omdat die tegen de waarheidsvinding ingaat vanwege zijn politiek karakter.
Ik moet optimistisch blijven en hoop zoeken in veranderingen die bijna ongemerkt plaatsvinden. Zo zag ik de verandering in de verhouding tussen minister Hoefdraad van Financiën en de Vereniging van Economisten in Suriname. De VES etaleerde lange tijd de houding van “We zijn tegen”. Het maakte niet uit waarmee Hoefdraad kwam, het antwoord was altijd: “We zijn tegen”. Nu zaten ze warempel in één ruimte met elkaar te discussiëren over de economie van Suriname in een normaal intellectueel klimaat.
Ik las de speech van Hoefdraad en bekeek zijn power-point. Het verhaal is duidelijk. De inkomsten van Suriname zijn drastisch omlaag gegaan, niet omdat Bouterse en Hoefdraad al het geld hebben gestolen, maar omdat de overheidsinkomsten uit de bauxiet, olie en goudsectoren daalde van SRD 1.521 miljoen in 2012 naar SRD 277 miljoen in 2015.
Intussen zijn de uitgaven torenhoog. Suriname heeft 42.000 ambtenaren inclusief onderwijzers en dat slokt 30 procent van de begroting op. Nog eens 30 procent van het budget gaat naar subsidies. De enorme daling van overheidsinkomsten en de grote overheidsuitgaven is een probleem voor alle regeringen. Je kunt gepassioneerd en in redelijkheid discussiëren over bijvoorbeeld de vraag hoe breng je de subsidies en het aantal ambtenaren omlaag rekening houdende met de sociale verantwoordelijkheid voor grote groepen mensen. Ik ben benieuwd of de bijeenkomst van VES een eerste stap is in die richting. Ik hoop het van harte.
Een ander teken van hoop was een interview van De Ware Tijd met bisschop Choennie. Choennie zegt: “Gebed heeft de muren tussen mij en Bouterse neergehaald… “Na 35 jaar is het tijd dat we in het belang van Suriname denken.” Choennie heeft het niet gemakkelijk, want de tegenkrachten in zijn 8 december achterban om in het belang van Suriname te denken zijn erg sterk. Hij heeft veel gebeden tot God om in gesprek te raken met Bouterse, maar een dialoog met mij en Jeroe ziet hij niet zitten. Ik bid graag mee met hem en Jeroe voor de dag dat de muren tussen ons neergehaald worden.
Nog een teken van hoop zag ik in een column van Giwani Zeggen in De Ware Tijd. Zeggen beschrijft het fenomeen van de emotionele anti-NDP’er. Iemand die zijn verstand op nul zet en altijd tegen ieder idee is als het lijkt op een idee van de NDP. Zeggen zegt dat “de emotionele anti-NDP’ers het mij niet vergeven als ik een keer op basis van onderbouwde argumenten een standpunt inneem dat overeenkomt met de zienswijze van de president, een minister uit het kabinet of een NDP-assembleelid.” Hij pleit voor “uitwisseling van inzichten op basis van argumenten en openstaan voor de visie van de ander.” Hij concludeert: “U raadt het al, de emotionele anti-NDP’ers vinden ook dat niet goed.”
Er zijn nog redelijke mensen aan verschillende zijden van het politieke spectrum en dat geeft hoop. We hebben nog een lange weg te gaan, maar het veranderen van een vastgeroest klimaat is ook geen zaak van korte adem.
Sandew Hira