Deze zaak willen wij belichten, omdat uit vrees voor intimidatie het nooit zo uitdrukkelijk in de media is belicht. Deze gebeurtenis heeft zich afgespeeld op de Johan Adolf Pengelluchthaven, destijds genoemd Zanderij.
Ashok Gangaram Panday vertrok in 1983 naar huis, vanuit zijn werk (Bakkerij Fernandes waar in de avond brood gebakken werd). In die periode was er een avondklok ingesteld door legerleider Desi Bouterse. Gezien het feit dat Ashok zijn werk in de avond verliet, werd hij op straat opgepakt door militairen. Ashok werd zodanig afgeranseld door de militairen, dat hij de volgende dag vluchtte naar de Nederlandse ambassade. Die zorgde ervoor dat Ashok naar Nederland vertrok en politiek asiel kreeg in Nederland. Ashok liet zijn vrouw en twee minderjarige kinderen achter in Suriname.
Ashok wilde heel graag terug bij zijn vrouw en minderjarige kinderen in Suriname en besloot terug te keren naar Suriname. Met het oog op de verkiezingen van 25 november 1987 achtte Nederland zeer waarschijnlijk het weer veilig dat Ashok terugkeerde naar Suriname. Op zijn paspoort werd vermeld: āVerwijderdā.
Op zaterdag 5 november 1988 arriveerde Ashok om 20.00 uur op Zanderij. Op Zanderij zag de militaire politie dat hij asiel had in Nederland, waardoor men besloot hem verder te ondervragen. In de verblinde belevenis van de militairen was je toen een grote vijand van Bouterse indien je asiel had in het buitenland. Dit, terwijl Ashok vanwege zinloos geweld door de militairen, vertrokken was naar Nederland.
Zijn neef Leo en de vrouw van Ashok gingen samen met de twee minderjarige kinderen naar Zanderij om Ashok op te halen. Op Zanderij aangekomen, zagen zij dat Ashok door een militair werd meegenomen, waarbij hij enkele klappen kreeg op zijn achterhoofd. Tegen de familie werd gezegd dat ze de volgende dag weer moest komen.
De familie ging de volgende dag naar Ayoko Kazerne te Zanderij. Daar kreeg ze te horen dat Ashok naar Fort Zeelandia was vervoerd. Op Fort Zeelandia kreeg ze te horen dat Ashok daar niet was. Op dezelfde dag rond 16.30 uur belde neef Leo naar Zanderij en kreeg te horen dat Ashok naar Fort Zeelandia vervoerd zal worden.
Leo en enkele familieleden gingen persoonlijk naar Fort Zeelandia. Daar kwamen zij de heren Ausan en Lieuw Yen Tai tegen, beiden van de militaire politie.
Ausan zei op intimiderende toon: āJullie willen naar de pers gaan noh? Jullie kennen Bouta nog niet noh?ā.
Een familielid zei: āWaar moet ik dan gaan?ā
Ausan: āNanga suma yeh tak soh?ā
Het famlilielid: āYu neh yere dat nanga yu me tak soh?ā
Ausan riep tegen een soldaat: āBali, gooi die ene in het hondenhokā.
Leo trok het betreffende familielid weg om te voorkomen dat het zou escaleren, want het begon erop te lijken dat ook hij gevangengenomen zou worden.
Op dinsdag 8 november belde Leo naar de militaire politie en kreeg hij te horen dat Ashok zich opgehangen had in zijn cel en dat zijn lijk in het mortuarium was. In allerijl spoedde Leo, samen met twee anderen naar het mortuarium. Daar aangekomen zagen zij dat het lichaam bloeduitstortingen vertoonde op de borst, buik en rug, een barst achter de oren, etc. Een van de ogen was zwart en blauw en er was een snee in een lip. Verder had het lichaam een heel korte riem om de nek, te kort om zich daarmee op te hangen.
Op 15 november 1988 werd Ashok gecremeerd. Pas tijdens het wassen van zijn lijk, zag men dat zijn lichaam niet alleen tekenen van martelingen vertoonde, maar dat zijn geslachtsorganen bebloed en ābeschadigdā waren. Van zijn lichaam werden er toen een film en fotoās gemaakt. Wij hebben het beeldmateriaal en de schokkende fotoās kunnen inzien.
Een familielid wilde het lijk meenemen naar Nederland om aldaar een grondig pathologisch-anatomisch onderzoek te kunnen laten doen. De heer Ausan van de militaire politie deelde hem mee dat het wel kan, maar dat hij dan meegaat als lijk, niet als levend persoon. Volgens de militaire politie, in deze Ausan, mocht hij dan naast het lijk van Ashok liggen en meegaan naar Nederland. Zo ziet u op welk niveau de intimidatie was.
Bepaalde leden van de militaire politie beweerden dat Ashok in Fort Zeelandia gemarteld werd en niet op Zanderij, maar durfden niet te getuigen. Logisch op zich, indien je de intimidatie van die periode kende. Bronnen in het mortuarium vertelden dat Ashok eerder overleden was dan 8 november. Dus toen neef Leo en familie al die tijd van het kastje naar de muur gestuurd werden, was Ashok al lang vermoord.
Of Ashok zichzelf opgehangen heeft of hij door de militairen opgehangen is, kon niet bewezen worden. Wij hebben de fotoās en beelden bestudeerd en daaruit blijkt niet dat er sprake is van ophanging, maar eerder van wurging met de dood als gevolg. Hij lijkt gewurgd te zijn met een riem (de sporen van de riem zijn zichtbaar op de nek). Tijdens de wurging zal hij tegengestribbeld hebben, waardoor er hard in zijn kruis geschopt werd om hem te bedaren, met als gevolg de beschadigingen aan de edele delen van zijn lichaam. Uit forensische rapporten blijkt dat deze bloedingen aan zijn kruis ontstaan moeten zijn vĆ³Ć³r de dood. Dus toen hij nog leefde, is in zijn kruis geschopt.
In het eerste rapport van patholoog-anatoom Dr. M.A. Vrede stond dat Ashok een gewelddadige dood gestorven is. In een veel later rapport of verklaring stelde Dr. Vrede weer iets anders. Wij hebben sterk de indruk dat Dr. Vrede onder bedreiging van de militairen van Bouterse de tegenstrijdige verklaring aflegde. Het gaat er bij ons niet in dat zo een alom geprezen en respectabele man dit uit vrijwilligheid gedaan zal hebben.
Deze zaak is bij het Inter-Amerikaans Hof voor de Mensenrechten gebracht geweest door Stanley Rensch. De uitspraak kunt u hier downloaden. De meeste details van deze zaak kunt u ook erin terugvinden.
Waarom geen ophanging?
Bij ophanging zijn er doorgaans bloeduitstortingen te zien op de nek en de nek raakt opgezwollen. Uit de fotoās die wij bestudeerd hebben, blijkt zijn nek helemaal intact te zijn, zonder zwellingen en zonder bloeduitstortingen. Slechts de striemen van een riem zijn zichtbaar van ongeveer 20 mm breed, een heel dunne riem dus. Degene die hem naar Schiphol gebracht heeft in Nederland, heeft bij ons verklaard dat Ashok doorgaans de laatste jaren voor zijn dood, maar in ieder geval op die dag geen riem om had, omdat hij een hekel had aan lederen producten (vanwege het feit dat hij een praktiserende Hindoe was). Overigens is het de vraag of in zijn cel mogelijkheden tot zelfophanging waren.
In deze zaak van Ashok zijn er genoeg redenen om aan te nemen dat hij vermoord is.
Waarom?
Ashok had 22.000 Nederlandse guldens in biljetten van 1.000 bij zich, die hij gespaard had in Nederland. Daarmee wilde hij een winkeltje beginnen. Hij had een auto (Toyota Corolla) gepost naar Suriname om daarmee zijn zaken te kunnen doen in Suriname. Hij had zijn minderjarige kinderen en vrouw in Suriname, die hij nog niet eens had gezien bij aankomst en voor wie hij juist terugging naar Suriname. Dus goede vooruitzichten had hij zeker, waardoor het onaannemelijk is dat hij zelfmoordplannen had.
Hij was een magere persoon, waardoor het onaannemelijk is dat hij zich opgehangen heeft met zo een korte riem. Het is nimmer duidelijk geworden of hij zich in Fort Zeelandia of Ayoko Kazerne opgehangen zou hebben, waardoor plaatselijk onderzoek niet heeft kunnen plaatsvinden. De plek waar hij zich opgehangen zou hebben, zou in ieder geval een mogelijkheid moeten kunnen bieden om zichzelf te kunnen ophangen. Je moet die korte riem aan iets kunnen vastbinden, wil jij je ophangen.
De 22.000 Nederlandse guldens en sieraden die Ashok bij/aan zijn lijf had, heeft de familie nimmer teruggevonden. Die zijn allen gestolen door de militairen.
Na het lezen hiervan denkt u waarom wij dit willen vertellen en na zoveel jaar. Wie de mening toegedaan is dat dit lang geleden is gebeurd en niet meer belangrijk is, moet slavernij ook niet erg vinden. Die is van nog langer geleden. Wij willen hiermee de jonge generatie duidelijk maken in wat voor terreur onze generatie opgegroeid is tijdens regering-Bouterse in de jaren tachtig.
Eergisteren zou Ashok 60 jaar oud geworden zijn.
Sunil Sookhlall & Kries Mahabier