De ochtend van zeven juni in het jaar negentienhonderd negenentachtig. Een ochtend, zoals men nu ook nog vele ochtenden meemaakt. Nee, eigenlijk was het nog nacht. De nacht was nog in volle gang en was al over de helft heen. Ergens boven de Atlantische Oceaan kwam een vliegtuig van de Surinaamse Luchtvaartmaatschappij dichtbij haar bestemming. Het vliegtuig met vluchtnummer PY zevenhonderd vierenzestig, dat de avond ervoor al met vertraging van luchthaven Schiphol was vertrokken, zou volgens plan om vier uur in de ochtend plaatselijke tijd op luchthaven Zanderij in Suriname aankomen.
In het vliegtuig lagen vele passagiers te slapen. Enkelen waren ook wakker, maar menigeen was erg moe van het wachten tijdens de vertraging in Amsterdam. Onder de passagiers waren mensen die hun familieleden in Suriname gingen bezoeken. Nu is dit gebruikelijk, waardoor men vaak bekenden al in het vliegtuig tegenkomt. Suriname heeft niet gigantisch veel inwoners. De meerderheid van de bevolking leeft ook in de hoofdstad Paramaribo. Dus grote kans dat je dan als lokale inwoner in het vliegtuig naast een bekende zit.
Ook een deel van de spelers van het Kleurrijk Elftal zat in het vliegtuig. Het elftal, dat volledig uit Surinaamse voetballers bestaat, heeft als doel wedstrijden en toernooien te organiseren, waarvan de opbrengst naar goede doelen in Suriname gaat. Ook het bevorderen van de integratie van Surinaamse spelers in het Nederlandse voetbal was bij de oprichting van dit elftal een belangrijk streven. In de jaren tachtig was dit namelijk nog niet zo vanzelfsprekend. In Suriname is er wel een voetbalcompetitie, maar zeker niet zo groot als vele competities in Europa.
Het was die tijd dan ook groot nieuws als een speler vanuit Suriname naar Europa ging. Het Kleurrijk Elftal speelde in negentienhonderd zesentachtig zijn eerste wedstrijd in het Olympisch Stadion te Amsterdam tegen de Surinaamse voetbalkampioen. De voetbalclub Robin Hood uit Paramaribo, was even daarvoor overgevlogen naar Nederland voor deze blijde gebeurtenis. Het Kleurrijk Elftal werd dan ook als tegenprestatie uitgenodigd om in de maand juni een toernooi te spelen, met de voetbalclubs Boxel, Transvaal en wederom Robin Hood. Hierdoor kwam het dus dat een deel van het Kleurrijk Elftal die zesde juni moest meemaken dat een vertraging van hun vliegtuig zich voor hun ogen afspeelde.
Ja, een deel van dit elftal, keeper Stanley Menzo, de spits Hennie Meijer en de toenmalige voorzitter van de Stichting Kleurrijk Voetbal, Sonny Hasnoe, waren al eerder naar Suriname vertrokken. Voorts kon een aantal spelers onmogelijk vertrekken. Ruud Gullit, Frank Rijkaard, Bryan Roy, Aron Winter en Henk Fräser hadden allemaal een uitnodiging om mee te gaan met dit speciale elftal, maar kregen geen toestemming van hun clubs om aan dit evenement mee te doen. Hoeveel geluk deze spelers hebben gehad, bleek op die fatale ochtend van zeven juni.
De ‘Anthony Nesty’, zoals het vliegtuig liefkozend werd genoemd, had een prettige vlucht gehad, toen de piloten de kuststreek van Suriname voor hun ogen zagen opdoemen. Nu moet je weten dat luchthaven Zanderij op ruim dertig kilometer zuidelijk buiten de hoofdstad Paramaribo ligt. Hierdoor moest het vliegtuig een korte tijd nog boven land vliegen. De Amerikaanse gezagvoerder, genaamd Will Rogers, en zijn bemanning hadden van te voren een weerbericht doorgekregen waarmee ze tevreden waren. Het zou immers een goede landing kunnen worden.
Maar op het moment dat het vliegveld in zicht kwam, was er duidelijk een dichte mistbank te zien. Dit hadden de bemanningsleden niet verwacht. Na onderzoek bleek dat het zicht te slecht was om met het blote oog te landen. De brave borst Will Rogers besloot echter anders en wilde via het Instrument Landing System te landen. Het ILS is een systeem waarmee vliegtuigen op basis van meetapparatuur kunnen landen. Rogers had alleen geen toestemming vanuit de toren van Zanderij om een dergelijke landing in te zetten, hetgeen uiteindelijk desastreus eindigde.
De gezagvoerder had tot drie keer toe geprobeerd de landing in te zetten, maar steeds werd het geweigerd door het systeem. Uiteindelijk besloot hij de vierde keer een landing in te zetten en een waarschuwing van het systeem, dat het toestel te laag vloog, te negeren. Dit had tot gevolg dat het toestel met honderd zevenentachtig inzittenden op vijfentwintig meter hoogte twee bomen raakte en om zijn lengteas draaide. Uiteindelijk stortte het vliegtuig om precies drie minuten voor half vijf plaatselijke tijd ondersteboven neer en benam daarbij het leven van honderd zesenzeventig inzittenden. Een fatale fout van een bemanning, die ervoor zorgde dat in één klap de hele Surinaamse bevolking in rep en roer was.
Tot op de dag van vandaag praat iedereen nog over deze verschrikkelijke tragedie. Waarom moesten er op die ochtend zoveel mensen omkomen? Alle bemanningsleden en honderd zevenenzestig mensen kregen een enkeltje naar de hemel. En waarom? Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Zit er meer achter deze tragedie? En wat is het verhaal van de gezagvoerder? Vragen, vragen, vragen en waar zijn de antwoorden? De antwoorden zijn, mijns inziens, heel simpel. Het zaakje stinkt.
Hoe komt het dat een gerenommeerd bedrijf als SLM een bemanning huurt bij een Amerikaans uitzendbureau voor piloten en dan de papieren niet goed controleert? De op het oog betrouwbare gezagvoerder Rogers was namelijk niet eerlijk wat betreft zijn leeftijd. Hij was zelfs te oud om te mogen vliegen. Ook had hij met zijn brevet nooit mogen vliegen op het bewuste verongelukte vliegtuig. En wat de kroon spant was het feit dat hij eigenlijk al een keer formeel geschorst was, onder andere wegens het landen op een verkeerde baan. Ook bij de handelingen van de co-piloot kunnen vragen gesteld worden, want deze man vloog onder andere onder een valse naam en met vervalste papieren.
Hoe komt het dat deze feiten pas naar voren kwamen bij het uitgebreide onderzoek na de ramp? Had de leiding van de SLM zitten slapen? Had de ramp niet voorkomen kunnen worden? Wil niemand meer over deze ramp praten? Moest het in de doofpot gestopt worden? Het is een schande dat niemand openlijk in de media excuses heeft gemaakt voor de fouten die gemaakt zijn. Maar beste mensen van de Surinaamse Luchtvaartmaatschappij, het is nog niet te laat!
Veel praten met de bevolking van en in Paramaribo heeft uitgewezen dat vele mensen deze ramp uit het hoofd hebben gezet. Niet omdat het vergeten is, maar er wordt vanuit gegaan dat erover spreken toch niet zal helpen. Het heeft toen niet geholpen, dus nu zal het ook wel niet helpen. Uiteraard ben ik het daar niet mee eens.
Zeker omdat diegenen die de ramp hebben overleefd deze desastreuze avond keer op keer beleven als de dag van gisteren. Ga eens na hoe het is om elke keer wanneer een vliegtuig overvliegt panisch te worden. Hoe is het om meerdere nachten badend in het zweet wakker te worden uit deze nachtmerrie? Heren van de SLM, is het dan zo moeilijk om publiekelijk excuses te maken aan de slachtoffers van deze ramp en hun nabestaanden? Begrijp mij goed, SLM is een steengoede organisatie met capabele mensen, die iedere dag vele mensen tevreden stelt met schitterende vluchten. Maar in een organisatie werken mensen en mensen kunnen fouten maken. Je bent pas een toporganisatie, als je ook je eigen fouten toe kan geven. En zoals ik al eerder zei: “Het is nooit te laat!’ En als de SVB, KNVB en het Kleurrijk Elftal een benefietwedstrijd houden, dan kan SLM niet achterblijven, toch? Welnu, tot en met de dag van heden, na 26 jaar, is er trots toezeggingen van de Surinaamse regering op 7 juni 2009 te Paramaribo, de belofte dat de onvoltooide Kleurrijk missie, alsnog succesvol mocht worden overgedaan, nooit ingelost.
Zeven juni negentienhonderd negenentachtig is en zal altijd een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Suriname, maar vooral die van het voetbal blijven.
Naast mijn eigen nicht, Jennifer de Miranda die als stewardess meevloog, ging ook het praktisch geheel Kleurrijk Voetbal Team met inbegrip van de technische staf en enkele bestuursleden, alsook de Kawinagroep de Draverboys op buitengewoon tragische wijze heen.
Uiteraard betreuren wij alle omgekomen passagiers, maar als voorzitter van het Kleurrijk Voetbal kan ik het niet nalaten de namen van de omgekomen voetballers hier specifiek te plaatsen.
Memre Deng
Omgekomen voetballers van het Kleurrijk Elftal.
Ruud Degenaar (Heracles Almelo)
Lloyd Doesburg (Ajax)
Steve van Dorpel (FC Volendam)
Wendel Fräser (RBC)
Frits Goodings (FC Wageningen)
Jerry Haatrecht (Neerlandia) (verving zijn broer Winston Haatrecht)
Virgall Joemankhan (Cercle Brugge)
Andro Knel (NAC)
Ruben Kogeldans (Willem II)
Ortwin Linger (HFC Haarlem) (drie dagen na de ramp overleden aan zijn verwondingen)
Fred Patrick (PEC Zwolle)
Andy Scharmin (FC Twente)
Elfried Veldman (De Graafschap)
Florian Vijent (Telstar)
Nick Stienstra (RCH – coach)
Ook de moeder en zus van de latere profvoetballer Romeo Castelen kwamen om.
Roy Raymond de Miranda