De nieuwssites in Suriname hebben bolgestaan van Keti Koti boodschappen van bijna alle politieke partijen behalve de SPA. Ook waren er vele ingezonden artikelen door diverse personen. Sommigen zijn (helaas) blijven steken in het slavernijverleden en voelen nog steeds de pijn van de zweepslagen, en willen dat zo emotioneel mogelijk doorgeven aan de lezer. Waar is dat goed voor? Sommigen beweren te lijden te hebben van een slaventijd-trauma, maar ze laten zich niet zien aan het publiek of aan de psychiater. Sommigen zochten contact met de geest van de voorvaderen, om die te bedanken voor de offers. Anderzijds zijn er weinigen die het slavernijverleden nuchter even terzijde leggen, en de focus leggen op vrijheid.
Welke zijn de hedendaagse ketenen, als we anno heden meer vrijheid willen?
– willen we vrijer en zonder angst onze mening en kritieken kunnen uiten?
– willen we zonder angst kunnen emailen en telefoongesprekken voeren?
– willen we zonder angst kunnen protesteren of betogen?
Kritiek op deze president bij protestacties mag ook niet meer. Krijgen we alle ruimte van de huidige Surinaamse president om optimaal van onze grondwettelijke vrijheden gebruik te kunnen maken? Het antwoord is: nee. Wat is er dan aan de hand in ons Suriname? Zijn we gegijzeld in angst? Wie beangstigt ons en waarom? Wat kunnen we ertegen doen? Moeten we ons niet met zulke vragen bezighouden dan elk jaar elke maand en dag jammeren over slavernijverleden, om daarna flink te trappen naar de blanke meesters om dwaze claims te rechtvaardigen? Vieren we het Manspasi feest in vreugde, dus de formele afschaffing van de slavernij? Vernomen wordt dat zulks heel weinig is gebeurd. We waren meer met ons Afro culturele shows en onszelf bezig. In Nederland hebben we de herdenking van het slavernijverleden gehad en boodschappen aan de huidige Nederlandse regeerders, maar geen vreugdevolle Manspasie viering.
Maken we ons al enige decennia ook niet schuldig aan vele van de fouten die de koloniale meesters toen hebben gemaakt? Zeker wel! Werd ons in de slaventijd totale vrijheid ontzegd, daarna kwam er beperkte vrijheid tot bijna volledige vrijheid. Deed het ons zo erg pijn dat onze ontwikkeling afgeremd werd en aan onze vrijheden we daarna beknot bleven, dan moeten we eerlijk genoeg zijn toe te geven dat wij uit pure etnische haat en afgunst, onze andere broeders afremmen dus in hun vrijheid en ontwikkeling beknotten door steeds raciale kritiek te leveren, op hun en hun cultuur beuken, sinds 1950. We willen steeds de bakra basi uithangen, want wij blakamans en afgeleiden, weten het altijd beter. We willen niet productiever zijn, achterstallige belasting betalen, maar willen helaas zelfs een onevenredig groot aandeel in de welvaartskoek. Dat is niet eerlijk. Want het is niet eens meer publieksgeheim dat we met argusogen naar andere groepen kijken en steeds negatief commentaar hebben. Dat moet nu wel ophouden want we willen natievorming van anderen eisen, maar er zelf niks aan bijdragen! Dat moeten we eens onderkennen en toegeven. Dan is er nog de tragiek en het onverminderd en onnodig hatelijk natrappen naar het voormalige koloniale Moederland, 42 jaar later. Een bijna (paarse) obsessie. De bron van politieke en raciale ellende afkomstig uit de zogenaamde linkse antikoloniale bewegingen in Suriname na 1950. Daaruit kwamen ook de aanzetters tot verdeeldheid, bekladding en bloedvergieten.
“Het komt niet meer goed met Suriname, tenzij… ” Tenzij we het leiderschap krijgen dat unificeert, harmoniseert en niet verdeelt en heerst. Tenzij we integer leiderschap krijgen in ons land, tenzij we direct ophouden met onrechtvaardige politiek en slecht bestuur, tenzij we gedisciplineerder en productiever gaan werken, tenzij we de enorme corruptie, de drugshandel en de grote drugsbaronnen en maffia snel gaan aanpakken. Drugsbazen hebben veel vrijheid en bewegen zich overal onder het volk, of trakterend en zaken sponsorend en doen van donaties, geven grote feesten en nodigen velen uit en lopen naar de radio om zich ook nog te laten “legaliseren”. Niemand die durft wat te zeggen. Kijk wat we van Suriname maken om die vrijheid te gunnen. Ophouden met dat stom en irritant verwijten naar Nederland, terwijl we eigen land, Sranan, niet gepast en behoorlijk kunnen draaien en van de leugen, bedrog en corruptie ook nog cultuur hebben gemaakt. Suriname redt het niet, al zegt Bouterse, een der heersers op aarde onder andere over leven en dood, dat God hem gestuurd heeft om president van Suriname te zijn…. en niemand kan hem weghalen.
Ik stel verder vast: Jammer dat in de vele Keti Koti boodschappen de oproep tot dringende zelfkritiek is uitgebleven. Zie maar wat drugs, kwik, roof, prostitutie, kinderenzwangerschappen van onze jongeren maakt, in binnenland of in getto’s in en randje stad. Maar daar willen we liever niet over praten. Ook niet over het gezagloze, omhooggetild “traditioneel gezag” dat wel maandelijks een flink salaris opstrijkt, plus plus, als politieke pionnen, maar niks doet aan normen en waarden binnen het dorp en vele illegale zaken verzwijgt voor de politie.
Ik roep in herinnering dat voordat Nederland de eigenaar werd van Suriname, waren de Engelsen eigenaar van Suriname, dat Suriname 600 plantages had in 1873. Haïti had er 8.000, maar kijk wat ze ervan gebakken hebben in dat land. Genocide op de Indianen? Waar ter wereld is dat niet gebeurd? Maar waren er zoveel Indianen in Suriname? Zijn ze door de Hollanders uitgemoord of vooral door de Spanjaarden en Britten? Laten we niet aan geschiedvervalsing doen om heel oneerlijke claims te kunnen stellen. Ik verwijs naar het waardevolle boek van Dr. E. Neslo, goed genuanceerd over het slavernijverleden. Dus niet iedereen had het zo slecht na 1825 en niet iedereen kwam er zo berooid van af na 1863 zoals vroeger geklaagd werd, om economische achterstanden te rechtvaardigen. En in 1790 werden de vredestraktaten toch gesloten met de Marrons, die nauwelijks Keti Koti hebben gevierd, ook niet in het binnenland.
Laten we onze koepariementaliteit nu eens omzetten in meer productie/harder werken en zij die aangetast zijn door fyo fyo, helpen zich te bevrijden van mental slavery en onderhuids racisme. Tot slot: wie wil in vrijheid leven door vrijheid van anderen te beperken, heeft geen recht op vrijheid en zal eens ergens weer slaaf zijn…, nemen we aan. Zegeningen komen en worden ook weer afgepakt, als het leiderschap en volk steeds falen en niet leren uit de fouten. Maar actueel is vrijheid een betere horizon voor Suriname. Of willen we vooral bevrijding uit de gijzelende katibo? Op naar 155 jaar Keti Koti … met de hand in eigen boezem, maar vooral naar een nieuwe gezonde natievormende attitude, opdat vreedzaam samenleven niet alsmaar bedreigd wordt, door zinloze verwijten en veroordelingen.
Justus Reinhart (86 jaar)
Nederland