Het gezag van de marrons heeft sterke leiders in het verleden gekend. De meest bekenden in de laatsten jaren zijn gaaman wijlen Daniel Aboikoni ( gaaman der Saamaka) gevolgd door gaaman wijlen Amatodja Gazon (gaaman der ndjuka). Onze gaamans hebben steeds respect getoond voor de verschillende marronstammen en hebben altijd hun uiterste best gedaan om die stammen in harmonie met elkaar te laten leven.
Het ‘toneel van Diitabiki’ (zgn. gran krutu) wat wij in de periode 8-10 oktober 2018 hebben meegemaakt, is in schril contrast met wat de ware marronleiders ons hebben achtergelaten.
Bono Velantie (gaaman der ndjuka) en Lesley Valentijn (gaaman der Matawai) hebben zich geleend aan het toneelspel van de politieke partij Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij (ABOP) de afgelopen dagen om het gezag van de Saamaka stam op grove wijze neer te halen.
Dit is een dieptepunt in de relatie tussen de grootste marronstam (de Saamaka stam) en de tweede grootste marronstam (de ndjuka-stam). Terwijl de Saamaka stam zich herstelt van de strubbelingen rondom de opvolging van hun ingeslapen gaaman en de nieuwe gaaman der Saamaka, Albert Aboikoni, op zeer gepaste wijze hebben verwelkomd in zijn stamgebied, zitten de twee respectloze gaamans Bono Velantie en Lesley Valentijn uit boosheid, geldzucht en jaloezie onrust te zaaien onder de Saramaccaners. Erger nog hebben deze twee heren geen respect getoond voor hun ingeslapen collega, gaaman wijlen Andre Mathias (gaaman der Kwinities), om geen activiteiten op het niveau van stammen te organiseren.
Gaaman Bono Velantie is zo ver gegaan om zelf te kiezen wie hij wil om de Saamaka stam te vertegenwoordigen in zijn ‘Diitabiki-toneelstuk’. Dit is toppunt van arrogantie en gebrek aan kennis van de marroncultuur. Hun geilheid voor macht, maakt dat zij deken der gaamans willen worden. Grappenmakers!
We willen gaaman Bono Velantie waarschuwen om zich niet langer in te mengen met interne aangelegenheden van de Saamaka stam en hem het volgende ter herinnering brengen:
• dat hij nagaat wat de bijdrage van de Saamaka stam is geweest in de levensduur van de gaaman der ndjuka (ken je eigen geschiedenis);
• dat hij nagaat hoe het komt dat er mensen te Asidonhopo (zetel van de gaama der Saamaka) wonen die van ndjuka afkomst zijn;
• dat hij zich nu liever inzet om de kwikvervuiling in de Tapanahonierivier en de Boven-Marowijnerivier, waar hij leiding aan geeft, stop te zetten;
• dat hij zijn grondgebied in tweeën verdeelt en een deel aan Naze Amina geeft om hem te helpen regeren, aangezien hij de capaciteit daartoe niet heeft.
Van gaama Valentijn hadden wij niets anders verwacht, immers ‘van een kale kip kun je niet plukken’. Valentijn heeft de gaama van Matawai gestolen. De rechtmatige gaama is nog steeds in Nederland. Nadien heeft hij zijn macht misbruikt om de economische voordelen (o.a. houtkap) bestemd voor de Matawai-gemeenschap in zijn bezit te nemen. Laat gaama Valentijn alleen maar in herinnering nemen dat het zijn voorouders waren die gaaman Abini der Saamaka vermoord hebben. Wij zijn dat niet vergeten, dus hij is ook gewaarschuwd.
Let wel: deze oproep is noch bestemd voor de totale ndjuka-gemeenschap noch voor de totale Matawai-gemeenschap, maar voor de gaamans Velantie en Valentijn en voor hun ondersteuners bij hun misdaad tegen de Saamaka stam.
De jongerenafdeling van Saamaka Informatiecentrum
Document van Awai Adjako cleolies@gmail.com