Een cambio is een geldtransactiekantoor dat vreemde valuta koopt en verkoopt en waar consumenten buitenlandse valuta kunnen inwisselen voor SRD’s.
Cambio’s in Suriname
De geschiedenis van de cambio’s in Suriname begint in 1994, de tijd van het bewind Venetiaan. Valutahandelaren, tevens sponsors van de toenmalige oppositiepartijen, dreven destijds de koers van de Surinaamse gulden op de zwarte markt agressief op en beconcurreerden daarmee de lokale banken. Bepaalde figuren hadden zulke enorme bedragen aan Surinaams geld en valuta in hun bezit dat zij de koers van de Surinaamse gulden op de zwarte markt konden manipuleren. Door met de koersen te spelen, verdienden ze dagelijks vele miljoenen.
De regering-Venetiaan besloot de wisselkoers vrij te laten en cambio’s in te stellen, met de bedoeling de geldstromen inzichtelijk te maken en de zwarte markt te breken. In de praktijk is het omgekeerde gebeurd. Omdat de banken en de legale wisselkantoren niet over voldoende valuta beschikten om aan de vraag te voldoen, floreerde de zwarte markt als nooit tevoren.
Om het interventiebeleid van de moederbank te ondersteunen, werden de cambio’s in 2011 verplicht om 15 procent van hun dagelijkse aankopen door te verkopen aan de Centrale Bank van Suriname (CBvS). Tegelijkertijd zou verscherpt worden toegezien op de naleving van de rapportage- en meldingsplicht van de cambio’s en zou er een elektronisch volgsysteem voor aan- en verkopen worden geïntroduceerd, zodat de CBvS de verrichtingen van de cambio’s kon volgen. Het verscherpte toezicht en het volgsysteem zijn nooit gekomen en de maatregel uit 2011 is eind 2013 weer afgeschaft.
Cambio’s en mogelijke witwaspraktijken
Het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken gaf begin 2019 zijn International Narcotics Control Strategy Report over 2018 vrij. Dit rapport beschrijft de kijk van de Verenigde Staten op illegale drugshandel en witwaspraktijken in landen waarmee wordt samengewerkt en wat de VS onderneemt om deze problemen aan te pakken. In het rapport wordt gesteld dat uit drugshandel verkregen inkomsten in Suriname worden witgewassen via vooral autodealers, goudopkopers en cambio’s.
Volgens het rapport is het mogelijk dat witwassen gebeurt via banken en cambio’s, maar er zijn geen indicaties dat Surinaamse banken meewerken aan overmakingen van deze drugsgelden naar de VS. Drugstransacties, waarbij Suriname als doorvoerland fungeert, worden volgens het rapport doorgaans in US-dollars gepleegd en deze gelden worden lokaal uitgegeven.
De Amerikanen staan in deze visie niet alleen. Door verschillende instanties in binnen- en buitenland is kritiek geleverd op het onoverzichtelijke functioneren van cambio’s in Suriname. Het is duidelijk dat er in de achterkamertjes van zeker een aantal cambio’s schimmige dingen plaatsvinden. Dit gebeurt overal ter wereld en Suriname vormt hierop geen uitzondering. Echter, dit betekent niet dat het zo moet blijven.
Dubieuze houding van Centrale Bank van Suriname
Voor zover ons bekend, zijn er de afgelopen tijd zeker vier geldzendingen uit Suriname in beslag genomen. Twee keer betrof het geld van banken (waaronder geld van cambio’s) dat in beslag is genomen in Nederland. Van de tweede zending is het geld al teruggegeven (Republic Bank of Suriname). Dat de eerste geldzending nog niet is vrijgegeven door de Nederlandse autoriteiten, wekt bevreemding. Het vage verhaal van zowel de CBvS als het Openbaar Ministerie Noord-Holland draagt ook niet bij aan duidelijkheid.
De andere twee geldzendingen uit Suriname zijn in beslag genomen op Aruba en in de VS. In het geval van Aruba zwegen zowel de CBvS als de regering als het graf. In het geval van de VS haastte de CBvS zich – na beschuldigingen aan haar adres – te verklaren dat die het wegsluizen van geld ‘niet faciliteert’. Dit betekent: “Ik help niet mee”, maar nergens zegt de CBvS of de regering dat ze moeite doen om een einde te maken aan het wegsluizen van geld.
Nergens valt bijvoorbeeld te lezen dat de CBvS zal nagaan wie het geld transporteerde, hoe de mensen aan het geld zijn gekomen of dat het geld bij vertrek uit Suriname is aangegeven bij de autoriteiten (boven $10.000 is aangifte verplicht). Ook de media duiken, vreemd genoeg, niet of nauwelijks in deze zaken.
Het is de vraag of Suriname met zo’n gering aantal inwoners wel zoveel legale cambio’s moet hebben. Sterker nog: hebben we wel cambio’s nodig? Kunnen de banken deze functie niet vervullen? Het instellen van cambio’s heeft de problemen niet opgelost, maar verergerd. Ook het toezicht op de cambio’s, dat wettelijk door de CBvS moet geschieden, is twijfelachtig. Als we kijken naar de hoeveelheden valuta die ongestraft het land verlaten, kunnen we ons afvragen of het toezicht wel adequaat wordt uitgevoerd.
De belangenverstrengeling tussen partijbonzen en cambio’s is publiek geheim. Het is ook de vraag of de regering serieus moeite doet om grote jongens in de drugssector aan te pakken en de inkomsten uit die sector in beslag te nemen. De belangrijkste vraag is echter of de Centrale Bank van Suriname wel de belangen van Suriname behartigt of dat ze andere belangen verdedigt?
Ernstige gevolgen voor Suriname
Het is duidelijk dat men Suriname wil dwingen om iets tegen de drugshandel te doen door de illegale geldstromen tot stilstand te brengen. Als er niet snel op internationaal niveau transparantie komt, zal de strop om onze nek strakker worden aangetrokken.
Peter M. Wolff