Door ons gemengd politiek stelsel met enorme machtsconcentratie bij de president die tevens partijleider is, vinden regelmatig gedaantewisselingen plaats die voor veel verwarring zorgen. Privé (als burger en partijleider) en zakelijk (als president) lopen in elkaar over. Verjaardagscadeautjes aan duizenden burgers, de Surinaamse realiteit van patronage kent geen scheidslijn. Privébelangen bij privéontmoetingen monden uit in politieke statements en partijpolitieke onenigheden. Naast het politieke systeem worden allerlei modellen ontwikkeld ter behoud en vergroting van de macht.
De demagogie van de macht heeft een voorsprong van veertig jaar op de rest van het politieke veld. Voorgaande regeringen ontbeerden ondersteunende modellen en gaven een andere invulling aan hun formele macht. Dit model, waarbij de partijpolitiek de politiek overruled en zich tegelijkertijd verschuild achter de staat is nieuw voor Suriname, maar tegelijkertijd ook de oorzaak van de enorme bestuurseconomische verwarring, chaos en crisis waar ons land in verkeert vanwege de zwakke checks and balances en ook door het uitblijven van een verenigd antwoord vanuit de oppositie, binnen- en buitenparlementair.
Model van overlapping
De president en zijn staf maken het beleid. Met het administratiefrechtelijk bestuurstechnische orgaan vormen zij het formele beleidscentrum voor nationale politieke doelen. Alles is dus binnen de grondwet verdedigbaar. De president zoals eerdergenoemd gecombineerd met het partijpolitiek leiderschap schept het probleem. Dunne grenslijn van overlapping van bevoegd en onbevoegd gezag. De partijpolitieke belangen van partijloyalisten overschaduwen vaker de landsbelangen. Daarom praat men van een informele schaduwregering die de nationale politiek gebruikt ten eigen bate. Het beleidscentrum heeft dus twee gezichten en beide worden verdedigd met de grondwet in de hand. Het uit te voeren beleid door de ministers wordt daarom ook overlapt. Geen tegenspraak door angst voor invloedrijke partijpolitieke bonzen maakt dat corruptie in het overheidsapparaat binnendringt via de formele weg van overlapping vanuit een en dezelfde plek, waardoor in de praktijk de ministers daadwerkelijk onder curatele van twee tegengestelde entiteiten op het kabinet worden gesteld.
Dezelfde overlapping geldt ook voor de coalitie in De Nationale Assemblee. De coalitie voert het beleid van de president uit, naast haar eigen verantwoordelijkheden. Achter de schermen zegent men zichzelf royaal met als gevolg corruptie binnen de staat. De regering en De Nationale Assemblee zijn aan handen en voeten gebonden. Als De Nationale Assemblee een actie tegen een minister zou willen ondernemen die strafbare feiten heeft gepleegd, loopt zij tegen haar partijvoorzitter aan die de president is en alle macht heeft om zijn minister te beschermen. De toon is daarom reeds lang gezet, de president staat qua zijn uitvoerend team sterker dan De Nationale Assemblee en ook de procureur-generaal.
Het evenwicht tussen regering en parlement is vanwege deze constructie van de president als partijleider helemaal weg komen te vallen. De coalitie in De Nationale Assemblee zal nooit na een strafrechtelijk onderzoek door de procureur-generaal tegen haar eigen partijleider in kunnen gaan en een eigen minister laten vallen kan formeel al helemaal niet wetende dat het de president is die uiteindelijk het oordeel velt over elke minister; hij benoemt en ontslaat. De coalitie zal zich daarom zakelijk noch persoonlijk in die positie van macht en disloyaliteit aan haar partijleider begeven. En zij zal overigens ook niet de president haar partijleider in deze positie brengen. Daarom ook te begrijpen dat de fractieleider van de NDP in De Nationale Assemblee geen duimbreed wijkt en tegen alles en iedereen ingaat inzake de wijziging van de Wet op de staatsschuld.
Niemand kan de minister wat doen, niet de procureur-generaal, niet de oppositie noch de internationale gemeenschap die meekijkt. De positie van het ambt van president is ijzersterk. Ook een ‘impeachement-procedure’ is in dit kader ondenkbaar, ook al komt het hele volk de straat op, de president wordt beschermd door de grondwet. Daarom kenmerkt dit regiem zich met een despotische president die regeert met onzichtbare hand volledig gedekt door de grondwet.
Gaandeweg zijn er erupties en stormen in een glas water, maar terwijl de honden blaffen trekt de caravaan van de president rustig verder. Als de president in de tweede ronde gekozen moet worden, zal de verdeelde oppositie waarschijnlijk dan ook geen tegenstand kunnen bieden daar zij gefocust is op de felbegeerde positie van het ambt van president. Met ons politiek stelsel en de ondersteunende modellen en de onderlinge verdeeldheid van de oppositie is wat mij betreft de verkiezingsuitslag al bekend en ook wie met wie gaat samenwerken, zonder in een glazen bol gekeken te hebben. Dat is nu eenmaal de Surinaamse realiteit van ons politiek systeem en een president die er niet alleen is voor zijn volk, maar meer nog voor zijn eigen partijpolitieke achterban. En zo komt moesje nooit in Cayenne of Singapore!
Angela Fernald
afernald34@gmail.com
