Vorig jaar kwam de Surinaamse Vereniging voor Fysiotherapie (SVF) in de media om aan te geven dat fysiotherapie kan bijdragen aan een vlotter genezingstraject bij COVID-19-patiënten. Ook nu willen wij benadrukken dat het niet zo somber en ‘zwart’ hoeft te blijven.
Behandelprotocollen en verwijsbeleid
Met medewerking van de SVF en in samenwerking met andere deskundigen zijn er vorig jaar behandelprotocollen opgesteld. Fysiotherapeuten en andere gezondheidswerkers kunnen die raadplegen om te bepalen wie, wanneer en waarmee geholpen kan worden. In principe zal in het ziekenhuis de arts of specialist een verwijzing naar fysiotherapie geven. Echter is het ook wenselijk dat er hierbij een proactieve houding van fysiotherapeuten zelf en andere gezondheidswerkers getoond wordt. Het besef dat fysiotherapie een rol heeft bij COVID-19-revalidatie kan zeker nog verbeteren.
Fysiotherapeuten staan bekend als diegenen die werken aan klachten van het houdings- en bewegingsapparaat. Het verbeteren en/of in stand houden van functies die wij als mensen nodig hebben, is essentieel. Tot de ontdekking komen dat COVID je sloopt, is allang bekend. Zeker nu met de Manaus-variant van het coronavirus is het werkelijk snakken naar adem.
Bij het ene ziekenhuis roept men sneller of tijdig de hulp van fysiotherapeuten in. Men wacht niet totdat patiënten veel meer zuurstof nodig hebben. Ook is het heel normaal dat fysiotherapeuten ingezet worden op de Intensive Care Unit (ICU). De bereidheid om daadwerkelijk te werken met COVID-19-patiënten moet natuurlijk ook aanwezig zijn. Ook binnen deze beroepsgroep heb je personen die onzeker zijn of zij de COVID-zorg aankunnen. Momenteel wordt op vrijwillige basis ook ondersteuning gegeven door SVF-leden in twee ziekenhuizen. Er is daar een grote werkdruk of er is helemaal geen fysiotherapeut aanwezig. In een ander ziekenhuis is de dienstdoende fysiotherapeut nog niet betrokken, maar hopelijk komt daar verandering in.
Behandeltraject en resultaat: van zuurstoftoediening op de ICU tot naar de zaal zonder zuurstoftoediening
We weten dat er mensen met milde tot zeer ernstige klachten worden opgenomen in het ziekenhuis. Zodoende kan iemand liggen op een afdeling waar de fysiotherapeut niet eens ingezet hoeft te worden. Indien de patiënt op de ICU belandt aan de beademingsmachine (invasieve beademing) en in slaap gehouden wordt, dan zal de betrokkenheid van de fysiotherapeut op dat moment misschien minder zijn.
De meest voorkomende klachten waarmee patiënten te kampen hebben zijn:
– Kortademigheid met vaak behoefte aan zuurstof en/of ademhalingsoefeningen. Indien er minder dan vijf liter zuurstof gebruikt wordt, is afhankelijk van andere klachten, geen fysiotherapie nodig.
– Slijmvorming en/of moeite hebben met het ophoesten daarvan. Hoesttechnieken en ademhalingsoefeningen zijn van belang, maar ook actief mobiliseren (in beweging laten komen middels oefeningen en activiteiten van het dagelijks leven bijvoorbeeld zitten, opstaan, lopen)
– Snel moe worden of vermoeidheid. Ook hier zal afhankelijk van de situatie actief geoefend worden.
Niet vergeten moet worden dat de begeleiding ook een stuk zelfvertrouwen geeft aan de patiënt en angst kan hierdoor afnemen. Dat heeft ook een positief effect op stress en de slaapkwaliteit. We horen maandenlang hoeveel positief geteste mensen er nu zijn en hoeveel overleden zijn. Fysiotherapie biedt ook relaxatietechnieken aan. Ziek zijn laat mensen meestal slechter functioneren en minder bewegen. Hierdoor ontstaat er al gauw spierzwakte en daardoor kan men weer minder goed tot slecht bewegen. Wetenschappelijk is aangetoond dat opname in de ICU leidt tot drie procent proces verlies in spierkracht en spiermassa per ligdag. Het gaat om zowel skeletspieren als ademhalingsspieren.
Uit bed komen of het gezicht met een washandje wassen lijken nu wel een inspanning van een marathon hardlopen! De hoeveelheid zuurstof die toegediend wordt en de zuurstofverzadiging kunnen wel beïnvloedt worden door specifieke ademhalingsoefeningen. Zo zijn er diverse voorbeelden van patiënten die minder zuurstofbehoeftig werden en de CPAP-machine (soort luchtpomp) niet meer nodig hadden. Of er werd voorkomen dat ze naar de ICU moesten gaan. De werkdrukte neemt zo ook af en dat is gezien het huidig tekort aan gezondheidswerkers een pluspunt.
Wordt iemand echter opgenomen, vooral nu met de Manaus-variant, dan kunnen ze sneller slechter worden. Heeft men dan ook de zo vaak gehoorde term ‘onderliggende ziekten’ (hoge bloeddruk, suikerziekte, longproblematiek, overgewicht), dan geeft dat weer meer problemen. Volgens een fysiotherapeut lijkt het herstel nu van de mensen ook langer te duren in vergelijking met vorig jaar. De ligduur verschilt natuurlijk afhankelijk van de ernst van de situatie, de onderliggende ziekten en hoe goed het behandelplan aanslaat. Er is jammer genoeg nog geen concrete data beschikbaar rondom fysiotherapie en herstel bij COVID-19 in Suriname.
Na ontslag uit het ziekenhuis
Ook hier heeft fysiotherapie een rol. Internationale literatuur geeft aan dat er een vrij grote groep mensen is die restverschijnselen heeft na ‘hersteld’ te zijn van COVID-19. Het blijkt dat weinig mensen poliklinisch behandeld worden in ons land om uiteenlopende redenen. Transportproblemen of vermoeidheid laat mensen afhaken. Ook het feit dat een SZF-verzekerde de behandeling eerst zelf moet betalen. Gesteld wordt dat een ligdag op de ICU gelijk is aan zeven revalidatiedagen. Het herstel kan dus lang duren en het gros van de ziektekostenverzekeringen vergoedt maar tien behandelingen.
Maar uiteindelijk is het niet alleen de taak van gezondheidswerkers om uit de huidige ellende te komen. Vrijwel iedereen kan een bijdrage leveren. Wees verstandig in het maken van uw keuzen en blijf verantwoordelijkheid nemen voor uw gezondheid. Zorg ervoor dat indien u hoge bloeddruk hebt of suikerziekte, u goed onder controle blijft en u zich ook echt houdt aan de voorschriften.
Overgewicht wordt steeds erger in de hele wereld, maar die keus maken wij meestal ook zelf. Raadpleeg deskundigen voor begeleiding van een gezonde leefstijl met voldoende beweging. En natuurlijk zijn het dragen van een neusmondkapje, het houden van de anderhalve meter afstand en handhygiëne nog steeds belangrijk! Als fysiotherapeuten willen wij net als u een gezonde maatschappij hebben. Wij doen ons deel, doet u dan ook uw deel? Suriname zal u dankbaar zijn!
Preventie commissie SVF