Heel Suriname mag blij worden dat er eindelijk US$ 2,2 miljard tot US$ 6 miljard geĆÆnvesteerd gaat worden in het land. De lintjes zijn geknipt en het geld mag gaan rollen, de miljarden van de Phoenix Development Holding Company LLC kunnen nu alvast binnenvaren in de monding van de Nickerierivier, nog voor de gas- en olietankers. Als geboren Nickeriaan zou ik ook erg enthousiast moeten worden, maar ik ben helaas nuchter vanwege mijn professionele ervaring met due diligence en financieringen.
Spoken in Suriname
Wij moeten niet achter elke boom een spook zien, maar je wordt wel voorzichtig als er in Suriname zich zoveel spoken, die soms heel opzichtig niet eens achter een boom verschuilen, ronddolen.
Wij moeten investeerders met alle egards binnenhalen en behandelen, wij moeten veel enthousiasme tonen en faciliterend zijn voor buitenlanders die moeite doen om Suriname op te zoeken en daar willen investeren. Tot zover onze verantwoordelijkheid naar de investeerders toe. Wij hebben ook een verantwoordelijkheid naar Suriname en het volk toe en dat moet ons dwingen om zeker te zijn wie koren is en wie kaf. Een gewaarschuwd mens telt voor twee horen wij al op de lagere school bij spreekwoordjes leren en dus moeten wij daar zeker iets mee doen.
Wij zijn dus nu gewaarschuwd met ervaringen van charlatans met een waterstofsprookje die ons lekker maakten met een investering van US$ 1,2 miljard. Rond dezelfde tijd was er een andere sprookjesverteller die ons US$ 7 miljard voorhield tegen 0,5 procent rente en een vrijstelling voor rente en aflossing van 5 jaar. Dit waren wel heuse spoken, geen boom in Suriname waarachter deze spoken zich zouden kunnen verschuilen maar toch lukte het heel Suriname niet om ze tijdig vooraf te identificeren.
De vraag is of heel Suriname, met name het geweten van de democratie – het parlement en de media – nu kunnen zien of Phoenix Development Company (PDC) wel koren of kaf is. Zal deze regering ook zo volhardend blijven beweren dat ze goed onderzoek heeft gedaan als Armand Achaibersing destijds bij HPSG glashard zonder blikken en blozen beweerde dat ze met een team goed hebben gekeken. Voor degene die toen de praatjes van hem gemist hadden hierbij de video van zijn stelligheid.
Luister vanaf minuut 00:35:
De rest is historie, behalve dat wij weten dat wij deskundigen hebben die met open ogen slapen. Dus volk, hoeders van de democratie, wordt wakker en controleer ook de deskundigen in deze.
Onbekende PDC
Phoenix Development Holding Company, LLC (PDC) gaat US$ 2,2 tot 7 miljard investeren in de diepzeehaven in Nickerie. Een uitgebreide due diligence zou op zān minst alarm bellen moeten laten rinkelen want nergens uit openbare informatie blijkt dat PDC een vermogen heeft om die investeringen te kunnen plegen. PDC lijkt eerder een verzameling van adviseurs die mogelijk op twee borden willen schaken namelijk Suriname miljarden voorhouden om een stuk grond en concessie om anderzijds ermee internationaal te gaan āwinkelenā.
Dit zou bekend moeten klinken in Suriname. Zoiets gebeurt lokaal veel met mensen die gronden krijgen en die verpanden en het gebeurde met HPSG die met het contract ging āwinkelenā. PDC als organisatie heeft geen trackrecord met zulke projecten. Sommige van de managers individueel lijken ervaring te hebben in Oil & Gas en Port business maar die āsommigenā hebben wel geopereerd onder de paraplu van een grotere wereldwijde organisatie en dat is heel wat anders dan een ālegeā PDC. Dit betekent dat Suriname niet mag afgaan op de individuele CVās dat er miljarden geĆÆnvesteerd zullen worden.
Due diligence
Laten wij hopen dat het niet te laat is en daarom de volgende vragen aan de samenleving in de hoop dat het geweten van de democratie – het parlement, de pers en media – de regering ter verduidelijking om meer informatie vraagt:
1. Welke toezeggingen en commitment heeft de overheid aan PDC – direct en indirect via Havenbeheer – gegeven en onder welke voorwaarden?
2. Aan welke van de voorwaarden moet PDC vooraf voldoen voordat Suriname over de brug komt?
3. Welke ontbindingsclausules zijn er voor het geval dat PDC de afspraken niet nakomt?
4. Welke verhaalmogelijkheden heeft Suriname op PDC, welke rechtbank?
5. Welke zekerheden heeft PDC gegeven en hoe vergewist Suriname zich dat die zekerheden bestaan en er zullen zijn?
6. Hoe heeft Suriname zich vergewist dat de investering beschikbaar is?
7. Is er een uitgebreid Business Plan met investeringen, cashflow, balance sheet en scenarioās voor upside en downside? Dit is dus meer dan artist impressions en mooie presentaties!! Dit is categorie āshow me the moneyā.
Is er een due diligence gedaan? Maar dan wel een goede door niet professionals als bij HPSG.
Een goede due diligence gaat langs meerdere assen waaronder:
a. Project: hoe technisch haalbaar is het idee? Hoeveel expertise op het project is er aanwezig?
b. Markt: is er voldoende afzet, markt en potentie? Hoe zal er geld verdiend worden? Wanneer wordt er geld verdiend (timing)?
c. FinanciĆ«n: analyse van de kostprijsberekening, analyse van de investeringen, beoordeling van de cashflow planning en financieringen van de behoeftes, beoordeling van de balansstructuren op bekende ratioās, beoordelen van zekerheden.
d. Organisatie: beoordelen van het management, beoordelen van de trackrecord inclusief historie van successen en missers, beoordelen van management op fit for ambition.
Geweten van de democratie
De hoofdvraag is of Suriname op al deze vragen een bevredigend antwoord heeft. Feit is dat noch PDC noch Havenbeheer Suriname een historie heeft in zulke omvangrijke investeringen. Waarom zou het dan nu ineens goed gaan maar voor de critici wil ik ook zeggen dat er op voorhand normaliter geen reden moet zijn om pessimistisch te doen. Het pessimisme kan echter alleen worden weggenomen als op bovenstaande vragen heldere en duidelijke positieve antwoorden komen. Dan nog kan het mis gaan, maar dan mag men gepast optimistisch zijn.
Assembleevoorzitter Marinus Bee was afgelopen vrijdag prominent aanwezig waarmee hij een ander lijkt te zegenen, maar de vraag is of hij als onderdeel van het geweten van de democratie antwoord heeft op de vragen en of hij ervoor wil zorgen dat het parlement de antwoorden krijgt.
Een gewaarschuwd mens telt voor twee leerden wij op de lagere school in mijn Nickerie. Wij leerden daar ook: āEen ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steenā. Suriname is dus gewaarschuwd en Suriname mag zich nu niet net als bij HPSG en de Italiaan weer aan dezelfde steen stoten. Eis nu antwoorden en helderheid op de bovenstaande vragen. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald, een ander gezegde op de Nickeriaanse lagere school, en rem op tijd en zie de koek en sopi van afgelopen weekend dan maar als een cadeautje van de president en zijn vrouw.
Hikmat Mahawat Khan