Wereldvoetbalbond FIFA moet ten minste 440 miljoen dollar uittrekken voor een compensatieprogramma voor de honderdduizenden arbeidsmigranten die zijn uitgebuit in aanloop naar het WK in Qatar. Die oproep doet Amnesty International in een nieuw rapport. De mensenrechtenorganisatie vraagt voetbalbonden, waaronder de KNVB, om hier publiekelijk steun voor uit te spreken.
Er klinkt al lang felle kritiek op de mensenrechtensituatie bij de voorbereidingen op het het WK. De Britse krant The Guardian meldde op basis van eigen onderzoek dat ruim 6500 arbeidsmigranten zijn omgekomen bij werkzaamheden voor het WK. FIFA-baas Infantino, geconfronteerd met de brede internationale kritiek, bestreed dat begin dit jaar nog en stelde dat er drie doden te betreuren zijn.
Amnesty verwijt de FIFA dat de voetbalbond wegkijkt van de mensenrechtenschendingen in Qatar, die volgens Amnesty te voorzien waren geweest. “Door deze geen halt toe te roepen, heeft de FIFA onbetwistbaar bijgedragen aan de wijdverbreide uitbuiting van arbeidsmigranten die betrokken zijn bij WK-gerelateerde projecten, en niet alleen bij de bouw van stadions en hotels”, schrijft Amnesty.
Symbolisch bedrag, mogelijk meer nodig
Het compensatiebedrag van 440 miljoen dollar (ruim 420 miljoen euro) is symbolisch: het is evenveel als het prijzengeld dat bij het WK wordt uitgereikt. Wat Amnesty betreft is het waarschijnlijk ook een minimumbedrag.
Voor bijvoorbeeld het volledig betalen van achterstallig loon en vergoedingen voor arbeiders die zijn omgekomen of gewond zijn geraakt, is mogelijk meer geld nodig. Dat geldt ook voor de compensatie van de schulden die veel arbeiders hebben gemaakt om de wervingskosten te betalen om in Qatar te mogen werken.
Amnesty International pleit voor een herstelprogramma waaraan arbeiders, vakbonden, de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) en maatschappelijke organisaties deelnemen. Daarbij kan worden gekeken naar de ervaringen met andere herstelprogramma’s, zoals de regeling na de ramp in kledingfabriek Rana Plaza, in Bangladesh in 2013, waarbij ruim 1300 arbeiders om het leven kwamen.
‘Enige vooruitgang, maar zwakke handhaving’
Amnesty benoemt dat er de afgelopen jaren enige vooruitgang is geboekt voor de arbeidsmigranten. Desondanks is volgens Amnesty slechts een minderheid van de honderdduizenden betrokken migranten hierdoor geholpen en is bijvoorbeeld de handhaving van arbeidshervormingen gebrekkig.
“Hoewel het misschien te laat is om het lijden van eerder misbruik uit te wissen, kunnen en moeten de FIFA en Qatar genoegdoening bieden en verdere uitbuiting voorkomen”, vindt secretaris-generaal Callamard van Amnesty International. Ze wijst erop dat zowel de FIFA als Qatar volgens het internationaal recht de plicht hebben om mensenrechtenschendingen te voorkomen en slachtoffers te compenseren.