Het IsraĆ«lische ministerie van Defensie publiceerde maandag de uitkomsten van een eigen onderzoek naar de dood van de Palestijns-Amerikaanse journalist Shireen Abu Akleh. Volgens het rapport is ze “per ongeluk” doodgeschoten door een IsraĆ«lische soldaat. Maar experts spreken van beleid. Volgens hen worden IsraĆ«lische soldaten amper verantwoordelijk gehouden voor wangedrag in de bezette Palestijnse Gebieden.
Al Jazeera-journalist Shireen Abu Akleh werd op 11 mei in haar nek geschoten, waarna ze overleed. Ze deed op dat moment verslag van een Israƫlische militaire operatie in het stadje Jenin op de bezette Westelijke Jordaanoever en droeg een kogelwerend vest dat duidelijk maakte dat ze journalist was.
“De kans is groot dat mevrouw Abu Akleh per ongeluk is geraakt door geweervuur van het IsraĆ«lische leger dat was gericht tegen verdachten die waren geĆÆdentificeerd als gewapende Palestijnen”, luidt de verklaring van het IsraĆ«lische ministerie van Defensie. Het rapport houdt ook de mogelijkheid open dat de schutter een Palestijn was. Er zal niemand worden vervolgd.
Eerder onderzoek door onder meer CNN en The New York Times wees uit dat Abu Akleh werd gedood door gerichte kogels van het IsraĆ«lische leger. Ook de Verenigde Naties kwamen tot deze conclusie. “We hebben geen informatie gevonden waaruit blijkt dat gewapende Palestijnen hebben geschoten in de buurt van de journalisten”, zei een woordvoerder van de VN.
Volgens de familie van Abu Akleh probeert Israƫl met dit rapport de waarheid te verdoezelen en de verantwoordelijkheid voor haar dood uit de weg te gaan. Haar nabestaanden willen dat het Internationaal Strafhof naar de zaak kijkt.
De zaak van Abu Akleh staat niet op zichzelf
Experts en mensenrechtenorganisaties zeggen dat het niet verrassend is dat er niemand vervolgd wordt voor de dood van Abu Akleh. Volgens hen is er sprake van beleid en worden Israƫlische soldaten in de bezette Palestijnse Gebieden amper verantwoordelijk gehouden voor wangedrag.
“Het is geen onderzoek, maar witwassen; het was geen ongeluk, maar beleid”, twitterde de IsraĆ«lische mensenrechtenorganisatie B’Tselem over het rapport van het IsraĆ«lische ministerie van Defensie.
Tussen 2000 en 2015 eiste B’Tselem dat er onderzoek zou worden gedaan naar 739 zaken waarin IsraĆ«lische soldaten zich zouden hebben misdragen ten opzichte van Palestijnen. In een kwart van die zaken (182) werd er nooit een onderzoek ingesteld. In 343 gevallen werd het onderzoek afgerond zonder dat er actie ondernomen werd. In slechts 25 zaken werd er een aanklacht ingediend tegen de betrokken soldaten.
‘Open fire-beleid leidt tot straffeloosheid’
Israƫlische soldaten in de Palestijnse Gebieden mogen volgens officieel beleid het vuur openen wanneer ze zelf in levensgevaar verkeren en er geen andere mogelijkheid is om het gevaar af te wenden. Daarnaast mogen ze alleen op iemands benen schieten als ze diegene een waarschuwing hebben gegeven.
Dit open fire-beleid is heel buigzaam, zegt expert Mairav Zonszein van de onafhankelijke organisatie Crisis Group.
Volgens B’Tselem wordt het beleid te breed geĆÆnterpreteerd of ronduit genegeerd. “IsraĆ«lische soldaten in de bezette gebieden hebben daardoor het idee dat ze straffeloos hun gang kunnen gaan”, stelt Dror Sadot van B’Tselem.
Onderzoek door Israƫlische autoriteiten vaak onvolledig
Het is niet uitzonderlijk dat Palestijnen in de bezette gebieden worden geraakt door Israƫlisch vuur, zegt Zonszein. Volgens de Verenigde Naties hebben Israƫlische soldaten in 2022 al 44 Palestijnse burgers op de Westelijke Jordaanoever gedood.
Omdat Abu Akleh een Amerikaans-Palestijnse journalist was, kreeg de zaak veel internationale aandacht. Daardoor werd Israƫl gedwongen een onderzoek in te stellen, zegt Zonszein.
Maar dat betekent volgens Sadot niet dat het onderzoek transparant is. “Vaak hebben ze niet eens Arabischsprekende onderzoekers, wordt er onvolledig onderzoek gedaan en is het voor Palestijnen onmogelijk om een klacht in te dienen”, zegt Sadot over de werkwijze van de IsraĆ«lische autoriteiten.
Volgens Zonszein en Sadot kan en wil Israƫl de praktijken van zijn eigen soldaten niet goed onderzoeken.
