Dodelijke gevechten tussen gewapende bendes en de politie escaleerden deze week in Haïti, waar bendeleider Jimmy ‘Barbecue’ Cherizier een oproep deed om de ongekozen en grotendeels afwezige regering omver te werpen.
De 46-jarige Cherizier was voorheen een officier van de Haïtiaanse Nationale Politie. Als politieagent wordt hem door de Verenigde Naties verweten dat hij een rol heeft gespeeld in meerdere bloedbaden, waaronder de moord op meer dan 70 mensen in 2018, toen meer dan 400 huizen in de La Saline-wijk van de hoofdstad in brand werden gestoken.
Cherizier, oorspronkelijk afkomstig uit het Delmas-gebied van Port-au-Prince en vaak verschijnend in het openbaar met een baret en camouflage, geweer in de hand, kondigde in 2020 de oprichting aan van een bendebond. Onder zijn leiding bracht het negen bendes uit het hoofdstadsgebied samen en heet het G9 Family and Allies.
In 2021 werd de toenmalige president Jovenel Moïse vermoord, en Cherizier riep op tot protesten, waarbij hij oppositieleiders en de politie beschuldigde van het beramen van zijn moord. Amerikaanse aanklagers zeggen dat er een samenzwering was om Moïse te vervangen door een pastor uit Florida, terwijl een Haïtiaanse rechter de beschuldigende vinger wees naar de weduwe van Moïse.
Na de moord op Moïse verslechterde de veiligheidssituatie in Haïti verder.
Cherizier bracht de G9-alliantie internationale bekendheid nadat hij de controle had overgenomen van de belangrijkste brandstofhaven van Haïti, waarbij hij het land effectief gijzelde doordat het transport werd bevroren en ziekenhuizen hun energievoorziening verloren. G9 beëindigde de blokkade ruim een maand later, terwijl premier Ariel Henry internationale steun begon te mobiliseren voor een ‘snelle’ door de VN gesteunde missie om ongeveer 200 steeds invloedrijkere bendes in de hoofdstad te verslaan.
De VN keurde de troepenmacht een jaar later goed, maar veel landen waren terughoudend om steun te bieden, beducht voor verstrengeling gezien Henry’s ongekozen status en een gevarieerde geschiedenis van internationale interventie in Haïti.
Ondertussen waren in Port-au-Prince bendes zich aan het verzamelen rond G9 en een andere alliantie genaamd G-Pep, waarvan misdaadanalisten zeggen dat het banden heeft met Haïtiaanse oppositiepartijen.
Ondanks meldingen van een G9-G-Pep staakt-het-vuren afgelopen juli, bleef het gevecht doorgaan tussen de bendes, evenals met de politie en burgerwachtgroepen die werden gevormd in afwezigheid van staatsbescherming, wat honderdduizenden mensen dwong hun huizen te verlaten.
De VN meldde dat bendeleden willekeurige moorden uitvoerden, evenals misbruiken, waaronder routinematige verkrachting, marteling, grootschalige ontvoeringen voor losgeld en brandstichting.
De territoriale oorlogen hebben zich uitgebreid buiten de hoofdstad, met name naar de Artibonite-regio van Haïti, waardoor de druk op de voedselvoorziening toeneemt, terwijl handelaren en hulporganisaties moeite hebben om voedsel te leveren aan de mensen die het nodig hebben.
Misdaadonderzoeksgroepen hebben gewaarschuwd dat de bendes in Haïti steeds meer economisch onafhankelijk worden, waardoor ze grote arsenalen van vuurwapens kunnen verzamelen die grotendeels uit de Verenigde Staten worden gesmokkeld, terwijl ze infrastructuur beheren zoals scholen, klinieken en controleposten, terwijl sommige leiders in luxe woningen wonen.
Cherizier is een van de vijf bendeleiders die onderhevig zijn aan VN- en VS-sancties. De effecten van deze sancties blijven onduidelijk.
Het wordt nu geschat dat bendes het grootste deel van de hoofdstad controleren. Henry reisde vorige week naar Nairobi om een deal te sluiten voor Kenia om de voorgestelde door de VN gesteunde troepen te leiden, hoewel de VN nog geen details heeft gepubliceerd over de omvang van de troepenmacht, de financiering of de mogelijke inzetdatum.
