Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Het is de dag waarop we als gemeenschap onze erkentelijkheid zouden moeten betuigen voor het leiderschap van vrouwen in de strijd van de mensheid voor een beter en rechtvaardiger bestaan. Eigenlijk zouden we dat elke dag moeten doen, maar op deze dag brengen we slechts enkele namen van vrouwen in herinnering die ieder kind zou moeten kennen. In gekoloniseerde samenlevingen waarin traditionele historici de geschiedenis schrijven vanuit het perspectief van de kolonisator, zijn ze vaak vergeten. Laten we enkele namen noemen, zodat onze kinderen ze gaan onthouden.
Anacaona (1474-1503) was de eerste vrouw die de confrontatie leidde tegen Christoffel Columbus en zijn gangsters, die in de Eurocentrische geschiedenisboeken worden aangeduid als ontdekkingsreizigers. De eerste daad van Columbus was het kidnappen van zeven Tainoās, een inheems volk dat in het Caribisch gebied leefde. Haar man leidde de eerste aanval tegen Columbus op het eiland dat nu de Dominicaanse Republiek en HaĆÆti heet. Hij werd gevangen genomen en kwam te overlijden.
Na de dood van haar broer werd ze leider van haar volk. Op een bijeenkomst in 1503 die ze had belegd met alle stamhoofden werden ze verrast door de Spanjaarden en werden gevangen genomen om ter dood te worden veroordeeld. Ze kreeg toen het aanbod om een concubine te worden van een Spanjaard en in leven te blijven of om opgehangen te worden. Ze koos voor het laatste. Ze werd op 29-jarige leeftijd geƫxecuteerd door de moordenaars van Columbus.
Er zijn zeshonderd standbeelden van Columbus. In sommige landen waar het bewustzijn over zijn misdaden groeit, worden ze neergehaald. Verzetshelden als Anacaona worden nu geƫerd in standbeelden, kunst en cultuur. Wat haar zo bijzonder maakt, is dat ze de waardigheid van haar volk en haarzelf verkoos boven het leven in vernedering en verkrachting. Die waarde heeft ze met haar daden overgedragen aan de generaties die na haar volgden.
Cecile Fatiman was Ć©Ć©n van de grondleggers van de belangrijkste revolutie in het Caribisch gebied: de Haitiaanse revolutie. Het was de eerste en enige succesvolle revolutie van zwarte tot slaafgemaakte Afrikanen in de Amerikaās en leidde tot de afschaffing van de slavernij in HaĆÆti. Die revolutie gaf belangrijke steun aan Simon Bolivar. Fatiman was een geestelijke leidster, een priesteres, die de ceremonie leidde in 1791 die de startsein gaf tot de revolutie. Ze is 112 jaar oud geworden. In de vrijheidsstrijd hebben vrouwen vaak de rol gespeeld van geestelijk leidster. Fatiman is hier een voorbeeld van.
Aan de andere kant van de wereld, in India, leidde Rani Laksmibai (1828-1858) beter bekend als Rani van Jhansi, een opstand tegen de Britse kolonisator in 1857. Ze raakte zwaar gewond in de strijd, waar ze fysiek aan had deelgenomen. Om te voorkomen dat ze levend of dood gevangen genomen zou worden en haar lichaam door de Britten als trofee getoond zou worden, heeft ze een kluizenaar gevraagd om haar te verbranden. Net als bij Anacaona is ze het voorbeeld geworden van een strijd voor de waardigheid van India. De grondlegger van het Indiase leger, Subhas Chandra Bose, heeft een vrouwenregiment van het leger naar haar genoemd, het regiment Rani van Jhansi.
Die opofferingsgezindheid om de waardigheid van een volk te redden, zien we in Suriname terug in het verhaal dat Anton de Kom vertelt over Flora en SĆ©ry. In 1711 stuitten Hollandse militairen op een marronkamp. Voordat ze de aanval konden inzetten, werden ze ontdekt. De marrons wisten te ontsnappen. De militairen namen Flora en SĆ©ry gevangen. SĆ©ry had haar dochtertje Patienta bij haar. In het militaire rapport wordt heel gedetailleerd beschreven hoe de twee vrouwen werden gemarteld om informatie te verkrijgen over anderen nabij liggende dorpen, de communicatielijnen tussen de marrons, de bevolkingsaantallen etc.
Ze werden geslagen en hun lichamen met brandende toortsen bewerkt, maar ze weigerden enige informatie te geven. Het rapport zegt dat ze hun haar pakten, naar de hemel wezen, met hun vingers op hun mond sloegen en hun hand langs hun keel wreven om aan te geven dat ze liever vermoord zouden willen worden dan dat ze hun volk zouden verraden. Eerst werd Flora onthoofd door de Hollanders. Sery had de keuze om in leven te blijven, maar ze koos voor de dood, wetende dat haar kind zou zien hoe zij zou worden onthoofd door witte mannen. Anton de Kom schreef: āDappere SĆ©ry. Dappere Flora. Wij zullen uw namen steeds in eerbied gedenken.ā
Er zijn twee scholen van historici in Suriname. De school van Anton de Kom die geschiedschrijving gebruikt om de waardigheid van een volk in ere te herstellen en de koloniale school van Rudolf van Lier die deze waardigheid neerhaalt. Historicus Radjinder Bhagwanbali behoort tot die eerste school van Decolonizing The Mind. Hij heeft het verhaal uit de archieven gehaald van Janey Tetary.
Tetary was een leidster van een opstand van Hindostaanse contractarbeiders in 1884. Ze kwam op 26 november 1880 als jonge vrouw van 24 jaar vanuit India naar Suriname. Ze was moslima en op jonge leeftijd werd zij verstoten door haar man. In Suriname werd ze tewerkgesteld op plantage Zorg en Hoop aan de Beneden Cottica. Daar ontpopte ze zich als een geweldige organisator, inspirator en leidster van zowel mannen als vrouwen tegen de Hollanders. Ze was actief niet alleen op plantage Zorg en Hoop, maar ook op omliggende plantages. In 1884 kwamen de contractarbeiders in opstand op Zorg en Hoop. Militairen werden ingezet. Tetary trok ten strijde tegen de militairen met kruiken en stenen. Barnet Lyon had de militaire commandant opdracht gegeven om Tetary en anderen met geweld uit te schakelen. Ze werd van Ć©Ć©n meter afstand door een sluipschutter van achteren in haar hoofd geschoten.
Er zijn duizenden vrouwen die als voorbeeld gesteld zouden moeten worden in onze strijd voor een betere wereld: vrij van onrecht en onderdrukking. Zij zijn een inspiratiebron voor ons, mannen en vrouwen. En voor onze mannen geldt dat internationale vrouwendag meer dan ooit een moment is, waarop wij ons moeten afvragen hoe wij onze vrouwen behandelen: onze moeders, dochters, zusters en levenspartners. Geven wij hen het respect, de liefde en waardering die ze verdienen? Voor een volk als geheel geldt dat deze dag meer dan andere dagen ons moet herinneren aan die geweldige voorbeelden van verzet die ons zouden moeten inspireren om een andere geest in onszelf te kweken. Het moet ons inspireren om de geest van nederigheid en onderdanigheid om te zetten in een geest van verzet, strijdvaardigheid en waardigheid.
Bhagwanbali zal het verhaal van Tetary vertellen op 10 maart in Paramaribo tijdens een lezing die hij zal geven.
Plaats: Ballroom van het Lallarookhgebouw (Gebouw II) aan de Lalla Rookhweg nr. 54
Aanvang: 18.30 uur; inloop 18.00 uur
Vanwege het beperkte aantal plaatsen is aanmelding verplicht:
Telefonisch: 8977229/8604754/8841502
kajaltahdil@hotmail.com
Sandew Hira