Met grote verbazing en afschuw zijn wij geconfronteerd geworden met de manier waarop econoom Chandi Jethu zich misdragen heeft tijdens een debat in het programma To The Point op Apintie Televisie. Even ernstig was het feit dat programmamaker Wayne Telgt de absurde houding van Jethu liet voortduren. Op geen enkel moment heeft hij ingegrepen tijdens de persoonlijke aanvallen zijdens Jethu. Ons bekruipt het gevoel dat dit programma een vooropgezette zaak was tegen de Vereniging van Economisten in Suriname (VES). Overigens is het niet de eerste keer dat wij dit gevoel kregen tijdens een programma van Wayne Telgt.
| ADVERTENTIE |
  |
Wat een inhoudelijke discussie tussen drie vooraanstaande economen had moeten worden, in begrijpelijke taal voor de kijkers, is verworden tot een uiting van persoonlijke frustraties van Jethu jegens de VES. Jethu liet VES-voorzitter Steven Debipersad niet uitpraten, hij viel hem telkens in de rede, sprak er doorheen en dramde door als een irritant kindje dat geen snoep heeft gehad.
Jethu vertelde herhaaldelijk wat de VES zou moeten doen. Tot viermaal toe zei hij: “Als ik de VES-voorzitter zou zijn…”. Deze zelfingenomen betweter betichtte zelfs de ex-voorzitter van de VES, dat die geen kennis heeft van economie. Jonge jonge, je moet wel domme lef en een flinke dosis aan arrogantie hebben om zoiets te zeggen. Had hij maar die grote mond ook tegen het Internationaal Monetair Fonds (IMF) opgezet, dan was de IMF-lening misschien eerder een feit.
Jethu schroomde er niet voor om links en rechts te strooien met vaktermen in het Engels. Het is alom bekend dat indien het iemand heet onder de voeten wordt, hij begint te strooien met vaktermen. Jethu deed ons denken aan de ex-minister van Financiën, Gillmore Hoefdraad. Die strooide ook te pas en te onpas met vaktermen in het Engels, indien het hem heet onder de voeten begon te worden. Denk maar aan termen als ‘commodity prices’, ‘ringfencing’, etc. Ook Hoefdraad wilde eenieder doen geloven dat alleen hij kennis had van macro-economie. U voelt het al aan wat voor figuren zulks gedrag vertonen.
In kringen rond het ministerie van Financiën wordt verteld dat men de gebroeders Jethu had aangetrokken om het schuldenvraagstuk te helpen oplossen, maar dat al gauw bleek dat ze niet kunnen doen wat zij eenieder deden geloven. Naar verluidt, moest uiteindelijk het peperdure Lazard worden ingehuurd om het falen van Jethu om te zetten in succes. Hij kwam in zijn analyse van de schuld ook niet verder dan het huilen over hoe moeilijk de situatie was en hoe groot het schuldenvraagstuk was. Als hij het zo goed wist, dan hadden wij Lazard niet nodig gehad. Noot: Het is nog steeds geheim, hoeveel aan Lazard betaald wordt met publieke middelen van Suriname. Het enige wat bekend is, is het feit dat zij niet goedkoop zijn.
Het is publiek geheim dat Jethu thans niet echt serieus wordt genomen door de president. Hij mocht niet eens in de 10-mans delegatie van de president, de VES-rede bijwonen. Daarna heeft hij hemel en aarde bewogen om door de VES uitgenodigd te worden, hetgeen ook niet gebeurde.
De VES had ten aanzien van het herstel van de economie een V-curve voorgesteld. De V-curve houdt in dat je pijnlijke economische maatregelen treft, waardoor men in een diep dal terechtkomt, maar dat men ook heel snel uit dat diepe dal geraakt. De U-curve (voorstel van onder andere Jethu) daarentegen, houdt in dat men langzaam in het dal terechtkomt, maar dan ook heel erg langzaam eruit klimt. In dit model blijft men maar doorsukkelen met pappen en nathouden. Het is het equivalent van langdurige pijn met een langzame dood als gevolg; van zachte heelmeesters die stinkende wonden maken.
De U-curve kan zelfs ook een L-curve worden (Haïti). De opwaartse lijn laat in Haïti zo lang op zich wachten, dat het een L-curve is geworden. In de afbeelding hieronder kunt u de verschillen tussen
De betweterige Jethu deelde mee dat bij een debt-to-GDP ratio van 150 procent je nooit snel uit een crisis kan komen, “anders snap je niks van de economie”, doelend op de V-curve die door de VES was voorgesteld. Dat zou tot hongersnood in het land hebben geleid volgens Jethu. Wat hij vergeten was, is de rol die de VES-economen hebben gespeeld bij eerdere crises in Suriname, waaronder het SAP-programma in de jaren negentig en het Herstelprogramma van oud-minister van Financiën Humphrey Hildenberg in 2001. Zonder dat hij dat wist gaf hij een dolksteek aan zijn eigen minister van Financiën Armand Achaibersing, die in januari 2021 in het televisieprogramma Econotori aangaf voorstander te zijn van de V-curve.
Met een U-curve laat stabilisatie te lang op zich wachten. In de jaren negentig had niemand ervaring met crisisbestrijding, ook de VES niet. Inmiddels is Suriname een ervaring rijker. De VES heeft lering getrokken uit die ervaring. Het succes van de V- of U-curve is niet alleen afhankelijk van een debt-to-GDP ratio, maar ook van andere factoren zoals inflatie.
De inflatie tijdens beginjaren van president Ronald Venetiaan was 360 procent. Thans is het veel minder, ongeveer 32 procent (onze prognose voor dit jaar). Dus een V-curve is zeker te verdedigen. Door de V-curve krijg je sneller een stabiele wisselkoers, lage inflatie, etc. Door de stabiele wisselkoers gaat de productie omhoog en productie is de sleutel tot welvaart en herstel van de economie.
Wat Jethu kennelijk niet weet, is het feit dat Hildenberg in 2001 ook de V-curve had toegepast. De wisselkoers was losgelaten en die steeg naar 3600, maar stabiliseerde daarna weer op 2750, dus op de echte waarde. Binnen een jaar was er tevens monetaire stabiliteit bereikt. President Venetiaan paste later de U-curve toe. Het duurde jaren voordat hij (monetaire) stabiliteit kon brengen. Het volk heeft te lang in het ‘dal’ moeten leven, met als gevolg dat men moe was geworden van Venetiaan en in 2010 koos voor de NDP.
Jethu doet ons denken aan de uitspraak van de Amerikaanse journalist Sydney Harris (1917-1986) die zei: “Niemand kan zo vermakelijk arrogant zijn als een jongeman die pas een oud idee heeft ontdekt en denkt dat het origineel is”.
Iedere rechtgeaarde Surinamer zou een organisatie als de VES moeten koesteren, vanwege hun opbouwende kritiek en kennis van zaken. Al ruim vijftig jaar levert deze gerenommeerde en onafhankelijke organisatie haar bijdrage. Wij begrijpen dat regeringsgezinde figuren als Jethu, de VES als een sta-in-de-weg zien, want deze figuren zijn het liefst de koning in het land der blinden.
Sunil Sookhlall & Kries Mahabier
