Ouders zijn het belangrijkste doorgeefluik voor waarden, normen, plichten en rechten tijdens de vroegste jaren van onze vorming. Vanaf het moment dat wij de basisschool verlaten en de puberteit begint, krijgen anderen ook vat op wat wij voelen en vinden. Hierbij denken wij aan leeftijdsgenoten, voorbeeldfiguren uit de wereld van onder andere pop, rap, house, reggae ton, salsa muziek, sport, politiek en anderen die als rolmodel fungeren bijvoorbeeld Michael Jackson en onze geldstrooier, “vrouwen beschermer” sinterklaas Lonnie Brunsie uit het binnenland.
Hebben ouders nog wel de regie over de opvoeding van hun kinderen? Is opvoeding in ons land een min of meer ongecontroleerd proces geworden waarbij het ouderlijk gezag meer en meer heeft plaatsgemaakt voor laissez faire, laissez passer? Alles mag, alles kan en niets heeft consequenties. Veel ouders willen de relatie met hun kinderen vooral aangenaam houden. Daarom grijpen ze weinig in, stellen weinig grenzen, weigeren hun corrigerende rol te spelen en leggen geen normen en waarden op. Dat zien ze meer een taak van onderwijzers en jeugdzorg .
Waardenrelativisme is diep doorgedrongen in de opvoeding. De zeer hoge christelijke normen, waarden en ethiek van onder andere de EBG-scholen en RK-scholen in stad, districten en binnenland zijn verdwenen. Ook de sociale controle is verdwenen.
In bredere zin zien wij een sluipende afname van sociale cohesie, zelfbeheersing, respect, tolerantie, humaniteit, solidariteit en een toename van individualisme en materialisme. De jongeren van deze tijd blijken duidelijk overwegend individualistisch, materialistisch en hedonistisch (streven zoeken naar genot en bevrediging van directe behoeften), te zijn. Het is voor jongeren van groot belang om het leuk te hebben, materieel vooruit te komen, bijzonder te zijn en zich prettig te voelen. In de “blingblingcultuur” viert individualiteit en materialisme hoogtij: kleding, uiterlijk, show touring auto, zoeken naar prikkels voor genotsbevrediging, luxe en materiële status, shoppen en geld uitgeven en netwerken via internet. Dat is wat deze tijd hen vraagt. Dit gedrag is afgekeken van ouders, familie, vriendjes en vriendinnetjes, de directe omgeving, de school, televisie, internet en de maatschappelijke en intellectuele voorhoede (publieke figuren, politieke leiders als rolmodel). Ouders zijn wel erg makkelijk geworden. Je ziet nu kinderen van twaalf jaar die om een uur des nachts nog op straat “spelen”. Op zeer jonge leeftijd roken ze al, zijn in dancings tot zes uur in de ochtend te vinden en gaan chillen met alcoholische dranken (Parbo Night)
Wij worden ook gevormd door het milieu, scholing, waarden, normenpatroon van opvoeders, de kansen die wij krijgen en door taken die wij uitvoeren. Deze mentaliteit van de jongere generatie werkt op de lange termijn door in de maatschappij. Hoe slordig en asociaal mensen met elkaar omgaan blijkt uit de verruwing in de maatschappelijke omgang. Goede voorbeelden zijn het asociaal en onfatsoenlijk gedrag van jonge autobestuurders in het motorisch verkeer op de wegen van ons land. Heel veel jongeren in ons land zijn daders, deelgenoten in grof geweld, drugscriminaliteit en verblijven constant als recidivisten in de gevangenissen van ons land. Zelfs senioren burgers en bejaarden moeten bij inbraken en berovingen met grof geweld en zware mishandeling kennismaken. Jongeren, jeugdige criminelen, zijn onbeperkt in het bezit van illegale wapens en mogen onbeperkt op onze wegen met volledig geblindeerde voertuigen rijden. Jeugdcriminaliteit wordt in onze samenleving alleen maar omvangrijker en ernstiger.
Er is heel veel werkloosheid onder de jongeren. Zowel bij de “dropouts”, plattelands jongeren, als bij de hoger en lager opgeleide jongeren. Onze samenleving is meer narcistisch en materialistisch geworden. Empathie, soberheid, spaarzaamheid, humaniteit, tolerantie, arbeidsmoraal en werkethiek zijn verdwenen. Een steeds groeiend materialisme, verharding asociaal gedrag, agressie en grof geweld in de maatschappij, vieren hoogtij.
De overheid wordt geacht de samenleving te reguleren. Het moet allemaal socialer en rechtvaardiger. Veel jongeren hebben geringe interesse in politiek en maatschappelijke problemen. Jongeren zijn niet in staat voor het politieke bedrijf voldoende kwaliteit, talent en ethiek te kunnen mobiliseren. Zij worden vaak verlengstukken van de sluwste, corruptieve, graaiende, rovende “populaire” politicus die hun overheidsgunsten, goederen en geldbedragen kunnen geven (populisme). Ons Jeugdparlement is een goed voorbeeld hiervan. Het opportunisme van de jeugd, altijd uit op behoeftebevrediging op de korte termijn, wordt door het Jeugdparlement duidelijk tentoongesteld. Mentale schoonmaak?
Veel is van alle tijden, maar niet alles is hetzelfde. Het idee dat alles via de overheid te regelen valt, is verleden tijd. Het is tijd om een dialoog aan te gaan en de jongeren rolmodellen te bieden, die hen in positieve richting sturen en die hen leren kansen te zien en te benutten. Regels stellen (normen en waarden), regels handhaven naar alle burgers toe voor het realiseren van een ordelijk, rechtvaardiger, socialer, verantwoord burgerschap, het dragen van verantwoordelijkheden, gezags- en plichtsgetrouwheid, solidariteit, sociale en maatschappelijke betrokkenheid. Empathie voor alle burgers ongeacht ras, godsdienst en cultuur.
Leendert Doerga
