Het vraagstuk inzake wijziging van de huidige Kieswet c.q. het kiesstelsel is voor elke rechtgeaarde Surinamer een dringende vereiste. De roep tot wijziging dateert reeds uit de jaren 60 en het wordt steeds luider. Het voorstel tot een wijziging werd toen door de Actiegroep onder leiding van P. Chandi Shaw gedaan. Het moest een stelsel worden met het oog op representativiteit en democratie en dat meer in overeenstemming moest zijn met de samenstelling van de gemeenschap.
Er werd gepleit voor het stelsel van Algehele Landelijke Evenredige Vertegenwoordiging. De wijziging resulteerde in het feit, dat bij de verkiezingen van 25 maart 1963 het aantal Statenzetels werd uitgebreid van 21 tot 36 zetels. Bij de algemene en geheime verkiezingen van 15 maart 1967 werd het aantal Statenzetels van 36 tot 39 uitgebreid. Dit aantal werd gehandhaafd tot de verkiezingen van 31 oktober 1977.
De geplande verkiezingen van 15 maart 1980 gingen als gevolg van de staatsgreep op 25 februari 1980 niet door. Pas op 25 november 1987 werden er weer verkiezingen gehouden. In 1984 was een Nationale Assemblee ingesteld, die een nieuwe Grondwet en Kiesregeling had voorbereid. Dit werd na een referendum aangenomen. De Nationale Assemblee (DNA) zou voortaan bestaan uit 51 zetels. Daarnaast werden ressortraden en districtsraden ingesteld. Over hun functioneren en werkwijze bestaan er veel twijfels. Ze worden eerder gezien als geldverslindende organen met weinig of bijna geen noemenswaardige inbreng.
Het aantal ziet er als volgt uit: 104 districtsraadsleden en 708 ressortsraadsleden, met 51 assembleeleden komen we op een totaal van: 863. Met zoveel politieke handlangers zou het land wel behoorlijk ontwikkeld moeten zijn. In vergelijking met andere landen met meer inwoners en minder vertegenwoordigers, is het aantal in Suriname te groot, log en een overbodige luxe. De retorische vraag die in de samenleving rijst, is wat het rendement is!
Een goed gebaar
Als president Chandrikapersad Santokhi stelt dat het onderhavige vraagstuk door de regering is opgepakt, dan is dat heel prijzenswaardig te kwalificeren (juni 2021). Voorts gaf hij toe, dat elke burger de wijziging van het kiesstelsel wil en het zal toejuichen. Het moet tevens appelleren aan het democratisch- en rechtvaardigheidsgevoel in de gemeenschap.
Na de roep voor eventuele wijzigingen van de omstreden Kieswet door diverse politici, partijen, individuen, is het raadzaam dat dit voorstel even als de andere wetten met de meeste urgentie en voortvarendheid wordt behandeld en waar nodig te wijzigingen. Dit teneinde de volkswil ten uitvoering te brengen en een juiste weergave te geven. De president heeft tijdens de laatste algemene politieke beschouwingen in november 2021 gesteld, dat de omstreden wet een ondemocratisch beeld vertoont en moet op basis van een breed draagvlak en consensus plaatsvinden.
In dit kader kunnen enkele voorstellen worden meegenomen:
– De honorering en bepaalde privileges van DNA-leden; als ook de loskoppeling van dubbele en meerdere salarissen kritisch bekijken en de nodige veranderingen doorvoeren. Het toucheren van meerdere salarissen voor gekozen DNA-leden, die tevens ambtenaren zijn, moet tot het verleden behoren.
– DNA-kandidaten dienen te voldoen aan bepaalde ontwikkelingsniveaus en het eisen van een bewijs van goed gedrag moet worden verplicht.
– Gepleit wordt voor het afschaffen van het orgaan op ressortraadsniveau. De districtsraad spreekt meer tot de gemeenschap en het is ook geen log orgaan; per ressort Ć©Ć©n lid. Er wordt meer gedaan/gepresteerd op dit niveau.
Het systeem van raadsleden (Gemeenteraad) is in ontwikkelde landen wel anders. De bevoegdheden van de bovengenoemde organen zijn vastgelegd in artikel 164 van de Grondwet. De werkwijze en bevoegdheden zijn tevens vastgelegd in de artikelen 167 en 168.
– Intrekking van pre-electorale combinatieverbod; dit is echter in strijd met artikel 20 van de Grondwet.
– Het betalen van een borgsom voor deelname aan de verkiezingen moet ook nader worden bekeken.
– Het zogenaamd twee jaren onafgebroken wonen in het desbetreffende district, dat voor het aanstellen van DNA-kandidaten geldt, is pour la vorm.
– Het invoeren van een ‘gemengd systeem’ wordt dezerzijds ernstig in overweging gegeven. Dit houdt concreet in, dat elk district Ć©Ć©n zetel krijgt toegekend; in totaal tien zetels; terwijl de overige 41 zetels middels een algeheel landelijk evenredigheidsstelsel moet worden verkozen. Het huidige districtenstelsel brengt de democratische aspiraties van het Surinaamse volk, zoals in de Grondwet vastgelegd onvoldoende tot uiting.
Mijn intentie is slechts een aanzet te geven, zodat er een initiatiefwet tot wijziging van de Kieswet ingediend kan worden en de discussie daartoe op gang kan komen. Het volk verdient conform de democratische principes veel beter. In een democratisch bestel moet de stem van alle burgers in principe een evenredig gewicht hebben. De wil van het volk staat boven elke wet en hun wil moet zonder meer worden gerespecteerd.
Tenslotte een citaat van Nelson Mandela: “A winner is a dreamer who never gives up!”
Roy Harpal