Die aap lachte zonder tanden op de persconferentie van afgelopen vrijdag, en niemand lachte terug. Nu weet iedereen dat die aap bij de Centrale Bank van Suriname geen tanden heeft en zelfs geen kunstgebit kan betalen. De Centrale Bank heeft de onzekerheid omtrent de richting van de SRD juist vergroot en het is nu overduidelijk, de Centrale Bank is niet in control. Wie de koers bepaalt in Suriname weet niemand, governor Maurice Roemer ook niet. Dat zijn andere krachten: ādie andere trein, met die andere aapā.
Kindertjes jullie moeten geen snoep meer vragen
Met gemende gevoelens heb ik geluisterd naar governor Roemer van de Centrale Bank van Suriname. Daar zat hij dan eindelijk een keer met zān team van directeuren, na twee jaar regering Santokhi en vele crises later, uit zān hol gekropen, als een lieve opa die veel snoep in zān zakken zou hebben meegenomen om uit de delen, maar niemand kreeg snoep. Hij wees belerend hoe vraag en aanbod werkt als het om snoep gaat en dat je van snoepen gaatjes krijgt in je tanden.
Dus het advies van opa Roemer, kinderen geen snoep meer eten, en vooral niet kopen. Want als je snoep vraagt, gaat de koers van snoep omhoog en dat willen we niet. Want snoep is maar 10 cent waard, waarom moet je 20 cent betalen? Dat is onverstandig. Je moet gewoon geen snoep meer lusten, foei, foei, foei, kindertjes. Dit legde opa Roemer uit.
De Centrale Bank van Suriname is compleet vernietigd
Het is altijd een lust om naar persconferenties te luisteren van centrale bankiers, ik ben er al ruim 30 jaar gek op, je leert er enorm veel van. Ook de nabeschouwingen zijn interessant. Maar weinigen begrepen de monetaire lingua van Roemer en Co. De persconferentie met opa Roemer was een openbaring dat de CBvS een uitgehold, tandeloos en vooral disfunctioneel instituut is. Dat hebben ze als team niet alleen uitgestraald maar ook duidelijk gemaakt.
Er werd gesproken over de intrinsieke waarde van de SRD. De SRD zou meer waard moeten zijn op basis van de fundamentals van Suriname. De zeer kundige Harry Dorinnie probeerde uit te leggen dat er op de lopende rekening een overschot is. Suriname exporteert meer dan er wordt geĆÆmporteerd. Dus de SRD is onnodig ondergewaardeerd. Maar toen de slimme journalist de vragenpijl afvuurde: āWat zou de waarde van de SRD dan moeten zijn, wat zou dan volgens u dan de koers moeten zijn?ā, kon of durfde de zeer kundige Sanjay Gaurishankar, geen antwoord te geven.
Met andere woorden, ondanks er ongeveer 400 personen werken bij de CBvS en er zoveel modellen en Excel spreadsheets gebruikt worden door de slimste monetaire economen van Suriname (ik geef ze het voordeel van de twijfel), weet niemand het. Niemand van het team kon aangeven wat de intrinsieke waarde van de SRD is.
Opa Roemer en Co. zijn niet in control
De conclusie: we moeten medelijden hebben met het instituut CBvS, want het zijn goede welwillende en competente personen.
De Centrale Bank van Suriname is op 1 april 1957 opgericht. Nee, het is niet opgericht als een 1-april grap! Sindsdien is het monddood gemaakt, alle tanden zijn eruit geslagen, het is uitgehold. Als opa Roemer morgen met 400 man personeel naar huis zou gaan, verandert er niets, blijft de Surinaamse economie gewoon bestaan, alle banken blijven hun ding doen en de koers van de SRD blijft stijgen (want de OMOās hebben ook niet gewerkt). Roemer en Co. bepalen niet wat er met de nationale munt gebeurt. Het belangrijkste wat een centrale bank zou moeten doen is de nationale munt beschermen. Dat doet de informele macht, āEl Cartel de los Cambiosā.
Meneer Sanjay Gaurishankar, waarom heeft u geen antwoord gegeven op de vraag van de slimme journalist? Waarom durft u niet de vinger te wijzen naar degenen die wel valuta hebben en dus wel de richting van de koers kunnen bepalen? U belt toch ook met de kartelleiding om een vinger aan de pols te houden, waar de SRD-koers naartoe gaat? Vertel het volk dat die aap bij de Centrale Bank geen tanden heeft, en dat u dat bent komen vertellen. Die aap heeft afgelopen vrijdag gesproken en gelachen en iedereen weet het nu, u heeft geen tanden en ook geen kunstgebit! De Centrale Bank van Suriname is niet in control.
Wat te doen om enigszins in control te zijn?
1. Energie is de basis voor de groei van de economie, ook voor de Surinaamse. Vooral betaalbare energie, dus benzine. Stop de smokkel van olie. Olie wat gesmokkeld wordt per direct aanpakken. Olie vliegt niet door de lucht. Opsporen is eenvoudig het gaat in trucks of schepen. Die kun je begeleiden met militairen of politie of met GPS taggen en dus in de gaten houden.
Doe een boekenonderzoek bij SOL, die is een beursgenoteerd bedrijf dus mag niet meewerken aan smokkel. Vraag om de facturen, daar staan namen op. Je weet dan meteen wie de grote inkopers zijn. Houd de inkopen van die bedrijven in de gaten, volg de olietrucks. Het gaat om de staatsveiligheid van Suriname, dus zet alles wat tot de macht van de president en/of justitie behoort in. Grensbewaking samen met de Fransen.
2. In een eerder artikel heb ik uitvoerig uiteengezet wat een tussentijdse oplossing zou kunnen zijn voor Suriname en aangegeven om middels de invoering van parallelle munten de koopkracht van het volk te verbeteren en de verdiencapaciteit van de overheid te verbeteren.
Na de persconferentie van opa Roemer en Co., ben ik nog stelliger. Geef de monetaire sturing, totdat Suriname weer haar instituten heeft versterkt, in handen van de European Central Bank (ECB) en de Federal Reserve System (de Centrale Bank van de VS). Behoud de SRD, maar gijzel het volk niet langer meer in de lokale munt. Laat het volk voortaan zelf kunnen onderhandelen met haar werkgever in welke munt zij betaald wil worden. Dan heeft ze via deze route USD en euro om haar boodschappen te betalen.
Ook de overheid kan dan belasting heffen in Amerikaanse dollar of euro of SRDās. Door twee extra betaalmunten te introduceren, de euro en de Amerikaanse dollar, trekt men de informele economie in de formele economie, want men gaat die matrassen leegmaken om het geld te laten rollen. Step by step, zoals de president zegt, wordt de informele economie, die nu ongeveer 45 procent is van de totale Surinaamse economie, kleiner. En kan de Centrale Bank kunsttanden laten groeien.
Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) gaat waarschijnlijk niet meer helpen. Suriname moet zichzelf helpen, want de Centrale Bank van Suriname, heeft geen tanden, te veel gesnoept!
Dr. Ashwin Ramcharan RO