Als u morgen naar uw werkgever zou stappen om uw salaris in US$ uitbetaald te krijgen zult u te horen krijgen dat het niet kan. U mag geen US$-salaris vragen van uw werkgever, de garimpeiro, de buitenlander, de Braziliaan, hoeft niet te vragen, hij krijgt het gewoon in US$.
U, als nationalistische, patriottische, Surinamer bent gegijzeld in uw eigen munt, de SRD die vandaag 21 is en een paar dagen later plotseling 25 kan zijn om vervolgens weer te duiken naar 23, maar de koers van 7 ziet men de komende 10 jaar waarschijnlijk nooit meer terug. In 1,5 week tijd een devaluatie van ongeveer 20 procent van de nationale munt. Uw geld, uw koopkracht, in een week 20 procent gedaald! En ik voorspel dat dit niet de laatste keer zal zijn tenzij de overheid met goede maatregelen komt die durf en daadkracht vergen.
Deze jojo-bewegingen bevestigen de onzekerheid van de SRD, maakt het leven nog onvoorspelbaarder en geven duidelijk aan dat de SRD te manipuleren is omdat wettelijke juridische autoriteiten zoals de Centrale Bank van Suriname (CBvS) NIET in control zijn. Governor Maurice Roemer en Co, zijn eerlijk, die hebben zelf aangegeven dat ze niets kunnen doen aan de beteugeling van de inflatie. Ze hebben niet voldoende tools. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft ze geketend, niemand kan wat doen. Maar hoe kan het dan dat de koers nu toch weer daalt? Heeft iemand de “Kartel de los Cambio’s” nu bij de ballen, en voor hoelang? Naar wie luisteren ze nu?
De garimpeiro’s lachen
Garimpeiro’s mogen dus wel US$ verdienen en hebben dus een vaste koopkracht. U niet. Dus tenzij u ook uw nationaliteit opgeeft en garimpeiro wordt, moet u niet klagen dat de inflatie u en uw gezin de strop om de nek heeft gedaan. U moet en mag niet klagen dat u in SRD’s betaald wordt, maar de boodschappen wel omgerekend in euro’s en USD’s moet betalen. U mag niet klagen dat u gegijzeld bent in uw eigen munt, de SRD.
Waarom kan men niet wat doen aan deze ongelijke behandeling? Gelijke behandeling aub. Voortaan alle garimpeiro’s betalen in SRD’s zoals dat ook geldt voor de zonen en dochters van Suriname. Ik vermoed dat er dan ongeveer US$ 500 miljoen het land niet meer uitgaat naar Brazilië, geen kapitaalvlucht meer, er ontstaat minder snel een schaarste aan US$ en de kans dat de SRD zomaar zou schrikken en plotseling omhoog zou kruipen neemt af.
Verbied de cambios om valuta te verkopen
Ik hoor u zeggen; als de garimpeiro’s WEL in SRD’s betaald zouden worden dan zouden ze naar de cambio’s gaan en daar hun US$ kopen. Dat klopt, maar de overheid zou het verkopen van valuta door de cambio’s moeten verbieden. Kleine bedragen verhandelen met toeristen toestaan, dus inkopen van valuta van toeristen is prima, dit was ooit de rol van de cambio’s, maar de verkoop van valuta streng verbieden. Dit mag niet de rol zijn van de cambio’s. Houdt men zich niet aan de regels, dan de vergunningen intrekken. (Er zijn ook te veel cambios, max 4-5 cambios behouden om beter inzicht en overzicht te behouden, van de rest alle vergunningen intrekken. De selectie van de vijf cambios laten verlopen per loting om het eerlijk te houden.)
De cambio’s moeten verplicht worden om hun valuta te verkopen aan de lokale banken. Laat de verkoop van valuta voortaan via de lokale banken lopen en niet meer via de cambio’s. De legale banken, onder toezicht van de CBvS, die kunnen dan de valuta weer verhandelen zoals het hoort. Zo breng je de macht weer terug naar de CBvS. Ik vraag me alleen af waarom men dit niet doet.
Als cambio’s, als kartel, nu de monetaire autoriteit van het land zijn, dan moet dit stoppen. De cambio’s lijken corruptie en vele scheefheden in de samenleving en de economie te faciliteren. Een voorbeeld; als de cambio’s er niet waren geweest zou de fraude van de reçu’s ook minder snel plaats kunnen vinden, want een cambio zou geen grote bedragen mogen verhandelen. Maar niemand die dit durft te zien, te accepteren en erbij optreedt. Regering?
En zo zijn er mogelijk nog meer maatregelen waarmee je de monetaire autoriteit weer terugbrengt waar het hoort.
Monetaire sturing is een kunst en geen exacte wetenschap
Het is toch opmerkelijk dat een hele regering, de centrale bank, alle monetaire en niet monetaire economen in Suriname het niet meer weten. De nodige maatregelen blijven uit en dus blijft de staart de hond waggelen. Dit rationele doen we al 46 jaar? En hoe succesvol is het geweest, dit rationeel sturen? Onkunde en politiek hebben de CBvS compleet verkracht, dit is duidelijk. De buitenechtelijke kinderen van de verkrachters scheren het land emotioneel, moreel en rationeel kaal. En iedereen staat erbij en kijkt ernaar.
Terwijl Christine Lagarde, de president van de Europese Centrale Bank, recent nog zei dat monetaire politiek een kunst is en geen exacte wetenschap, sturen we in Suriname de economie nog steeds heel rigide met Excel spreadsheets en harde cijfers (die half kloppen). Terwijl de informele economie 45 procent of meer van de Surinaamse economie bedraagt, wordt er rationeel gestuurd op de formele economie. Het is alsof je wil zwemmen met een fiets.
Monetaire politiek als kunst betekent bijvoorbeeld ook kijken of de Surinaamse inflatie niet beperkt kan worden door goedkopere olie te kopen van Rusland, Iran en Venezuela. Europa sluit toch ook deals met Rusland, de duivel, als het gaat om graan en gas? Waarom zou Suriname niet ook dergelijke deals mogen sluiten? Allemaal in het belang van land en volk? De regering moet creatiever worden, alles in het werk stellen om de pijn te verlichten, zelfs als je een deal moet maken met de duivel, leer van Europa, meet met verschillende maten, Neks no Fout als het gaat om de pijn verlichten van het volk!
Er komt nog meer pijn aan. Aardappelen en uien worden binnenkort onbetaalbaar. De aanhoudende droogte heeft tot gevolg dat Nederlandse en ook andere Europe boeren ongeveer 50 procent minder gaan oogsten dit jaar. U bent gewaarschuwd, onderschat de aankomende inflatie niet. Eis uw salaris in US$, euro of gelijkwaardig in SRD, precies zoals de garimpeiro het doet!
Dr. Ashwin Ramcharan RO