Meestal is een verjaardag tegelijk een moment van reflectie op wat voorbij is en een moment om vooruit te kijken op wat wordt verwacht of komen gaat. Verjaardagen zijn ontmoetingsmomenten van verleden en toekomst. Je staat in het hier en nu, kijkt waar je vandaan komt en of je bent waar je wilde zijn, en kijkt waar je naartoe wilt en hoe (met wie, wanneer, waarom) je daar zal komen. Voor de viering van de verjaardag van een land geldt precies hetzelfde als de viering van je eigen verjaardag. Feest en reflectie.
25 november 2023 vierde de republiek Suriname zijn 48ste verjaardag. Hoe verging het Suriname en zijn bevolking de afgelopen 48 jaar en hoe kijkt men naar de toekomst? In de publieke felicitaties van politieke partijen vielen mij twee zaken op. Ten eerste, blijdschap over de status van zelfstandig land: “We zijn al bijna 50 jaar baas in eigen huis”. Ik denk dan altijd: en, wat doen we met deze weelde?
Lang hoef ik niet te denken, want het antwoord zit in de onmacht (of is het onvermogen?) om in de reflectie het eigen politiek handelen en de resultaten daarvan mee te nemen en daarover met de gemeenschap in gesprek te gaan. Politiek bedrijven is meer dan een doorlopend campagnecircus draaiend houden. Als politicus is rekenschap geven één van de kerntaken. En precies dat is wat ik in de partijpolitieke reflecties op 48 jaar staatkundige onafhankelijkheid miste; rekenschap.
Wat ging goed, wat minder, wat was ons aandeel in het proces en het resultaat, en wat kunnen we doen voor behoud of verbetering van proces en resultaat? Vier eenvoudige ‘wat vragen’ die we al op zeer jonge leeftijd moeten leren stellen. Waarom? Omdat we die vaardigheid nodig hebben om zelfbewust (lees: autonoom!) in het leven te navigeren. Hetzij als privépersoon hetzij beroepsmatig. Hoe klein en eenvoudig of groot en complex de sociale relatie of interactie is waar we aan deelnemen, deze vragen zijn basis en helpen relationele ingewikkeldheid en oneigenlijke afhankelijkheid voorkomen. Wie ze niet leerde, krijgt het moeilijk in alle relaties, privé of beroepsmatig. Politici die ze niet leerden, worden onze treiteraars en tirannen.
Geen enkele gevestigde politieke partij die de Surinamers met hun onafhankelijkheid feliciteerde, toonde rekenschap. Ze zwolgen in hun eigen gelijk, zogenaamde verworvenheden en visioenen (visioen ≠ visie!). Dat het met onafhankelijk Suriname de afgelopen 48 jaar zo moeizaam ging, had geen verband met hun politiekvoering. Een enkeling trok zelfs de oude koloniale kaart uit de aftandse marxistische doos.
Lieve mensen, niet dat kolonialisme geen verklaring is voor sommige hardnekkige maatschappelijke vraagstukken. Maar in 2023 is het niet de enige verklaring voor stilstand. Vooral niet in een land met een natuur van overvloed. Move on, grow up! In de tijd waar we nu leven zijn politici zonder zelfkritiek en zelfreflectie een contra-indicatie: red flag, no go. Of de oorzaak ligt in hun onmacht of in hun onvermogen, voor de uitkomst maakt het niet uit. Want in beide gevallen leggen ze de rekening van hun verzuim bij anderen. In de volksmond noemen we dat: a no mi.
Weet dat ‘a no mi’ codetaal is. Codetaal van rovers van onze bronnen van bestaan en van foute machthebbers. Wanneer de kortetermijnbelangen van deze rovers en machthebbers verschillen van de langetermijnbelangen van de samenleving levert dit een blauwdruk voor problemen op voor de samenleving. In Suriname is de blauwdruk ons politiek bedrijf dat zich manifesteert door: afhouden van rekenschap, willekeur, corruptie, tirannie en onderontwikkeling. Al 48 jaar.
Dat het Onafhankelijkheidsplein er dit jaar zo bij lag en de energie voor feesten ontbrak komt niet alleen door de mijnbouwramp met 15 doden. Die ramp is één van de uitkomsten van het werk van de blauwdruk; geen politicus die rekenschap aflegde; niet één! Straks gaan ze om stemmen en gebed vragen om in het politieke zadel te blijven, het land en de mensen interesseert ze geen donder, alleen voor macht en geld komen ze in beweging.
Laten we na 48 jaar afscheid nemen van deze blauwdruk. Laten we onze onafhankelijkheid niet zien als een eindpunt van een staatkundige ontwikkeling waarin we kunnen doen en laten hoe het ons uitkomt, maar als een opdracht om het samen beter te doen dan we aantroffen. In essentie is dat wat onafhankelijkheid betekent, alleen dat!
Filia Kramp
