Telkens wanneer in ons land algemene en geheime verkiezingen in aantocht zijn, wordt de kiezer geconfronteerd met vertrouwde taferelen zoals: het oprichten van nieuwe politieke partijen, aangaan van plausibele samenwerkingsverbanden en doen van rooskleurige beloften. Ofschoon in het verleden herhaaldelijk is gebleken dat nieuwe en/of ‘kleine’ partijen nauwelijks succes boeken zonder zich te bundelen, zijn er toch politieke leiders die veel vertrouwen demonstreren in eigen vermogen en daadkracht met als gevolg dat ze zelfstandig de verkiezingen ingaan. Sommige leiders vertonen dit gedrag omdat zij hun positie bij een eventuele samenwerking niet veiliggesteld zien.
Recentelijk is tussen de politieke partijen DOE en A20 een opvallende samenwerking beklonken. Dit samengaan is gestoeld op het hebben van gedeelde waarden en gezamenlijke visie voor de toekomst, aldus de bekendmaking. Het verbod op pre-electorale samenwerking heeft deze partijen genoodzaakt af te spreken om onder de vlag van A20 het politieke schip te laten varen. De kapitein zal door DOE aangewezen worden. Deze handreiking van beide kanten kan gezien worden als een nieuwe politieke bewustwording van tot nu toe ongekende orde. De kiem om te komen tot een nieuwe politieke cultuur is hiermede gelegd.
Het doel van deze leiders is om te komen tot een politiek blok dat bij de aanstaande verkiezingen vertrouwen uitstraalt. Bij de verkiezingen van 2020 hadden onderstaande partijen landelijk de tussen haakjes aangegeven stemmen behaald: A20 (4501), DOE (2375), PRO (1593), DA’91 (659), PALU (820) en SPA (922).
Op basis van de aantallen stemmen kan worden verondersteld dat A20 en DOE samen een reële kans hebben dat zij bij de verkiezingen van 2025 de kiesdeler halen en met minimaal één zetel in het parlement vertegenwoordigd zijn. Bij de verkiezingen van 1991 had de combinatie DA’91 (AF, HPP, BEP en Pendawalima) totaal 9 zetels behaald. Die prestatie kon geleverd worden omdat een aantal kleine partijen bereid was om te bundelen en het volk toen verandering wilde hebben.
Het zal van wijsheid getuigen indien de partijen als PRO, DA’91 en VLS/HPP van de heer Robert Vishnudatt zich aansluiten bij A20 en DOE, en de gelegde kiem voeden, zodat bij de verkiezingen van 2025 met trots een plant aan het volk gepresenteerd kan worden. Om het vertrouwen van het volk te verkrijgen moet de plant er sterk en gezond uitzien. Dat betekent dat de prominente politici in de frontlinie integer en capabel moeten zijn. Bovendien moet men met duidelijke, begrijpbare en realiseerbare programmapunten komen. Tevens moeten de leiders bereid zijn de nieuwe politieke cultuur te ondersteunen en uit te dragen.
De voorzitter van A20 zei ook dat hij bereid is “out of the box” te denken. Dat kan bijvoorbeeld een afspraak zijn omtrent de kandidaat die namens de partij in DNA zitting gaat nemen. Op grond van bepalingen in de Kiesregeling worden na de verkiezingen de gekozen kandidaten aangewezen. De plaats op de kandidatenlijst is daarbij van beïnvloedende betekenis. Daarom is bij het aangaan van een samenwerking de kandidatenlijst vaak een twistappel. Maar men zou eventueel onderling een andere procedure kunnen afspreken.
Een werkwijze waardoor de plaats op de kandidatenlijst niet bepalend hoeft te zijn voor een DNA-lidmaatschap. Met het onderstaande voorbeeld wordt de gedachtegang toegelicht. Zij die met voorkeursstemmen worden gekozen, worden buiten beschouwing gelaten. Stel dat nummer 1, nummer 2, nummer 5 en nummer 20 op een kandidatenlijst opvolgend 3000, 2500, 3500 en 4000 stemmen hebben behaald. De aantallen van de overige kandidaten zijn lager. Als de politieke organisatie 2 zetels toegewezen krijgt, dan zijn nummer 1 en nummer 2 op de lijst volgens de kiesregeling gekozen. Maar op grond van democratische principes zou men kunnen besluiten om nummer 5 en nummer 20 toe te laten tot het parlement omdat zij de voorkeur genieten van het kiezersvolk.
Dit impliceert dat nummer 1 en nummer 2 zich moeten terugtrekken. Zulks moeten de samenwerkende partijen onderling afspreken. Deze gedachte vloeit voort uit het feit dat de keuze/wil van het kiezersvolk moet worden gerespecteerd: het volk heeft aan de kandidaten nummer 5 en nummer 20 meer stemmen gegeven dan aan de kandidaten nummer 1 en nummer 2, dus worden de nummer 5 en nummer 20 gekozen.
Wil men in de Surinaamse politiek een nieuwe politieke cultuur, dan moeten de overige kleine partijen de stap volgen die A20 en DOE hebben gezet. Zij moeten bereid zijn onder de vlag van een andere partij te staan en hun ego en identiteit ondergeschikt maken aan landsbelang. Varen onder een andere vlag impliceert geenszins onderdanigheid en/of verlies van eigen identiteit.
Wordt dit de nieuwe politieke cultuur en out of the box denken? Het aanvaarden van deze democratische benadering en toewijzing van DNA-zetels zal een nieuwe dynamiek in de politiek brengen. Een groot voordeel van deze werkwijze is de ‘dwang’ om zich in te zetten om zoveel mogelijk stemmen te behalen. De nieuwe politieke cultuur krijgt hierdoor een fellere kleur.
Jack Mohanlal
Soerdj Badrisingh
