De Nationale Assemblée (DNA) is begonnen met de discussie over de regeling van de grens met Frans-Guyana, inclusief de Gezamenlijke Verklaring aangaande het gezamenlijk beheer van de Marowijne- en Lawaririvier, en de gezamenlijke ontwikkeling van het grensgebied. Dit document was al op 8 december 2021 ingediend. De vergadering verliep niet bepaald rustig, vooral vanuit de oppositie werd erop gewezen dat zaken eerst goed bestudeerd moeten worden. Het woord grondverkoop werd zelfs tijdens de debatten genoemd.
Rabin Parmessar (NDP), lid van de Commissie van Rapporteurs, uit zijn ongenoegen over het gebrek aan consultatie met lokale autoriteiten tijdens de behandeling van de wet. Parmessar noemt dit een vorm van discriminatie en bekritiseert de ontoereikende aandacht voor dit wetsontwerp.
De parlementariër stelt voor de behandeling van dit protocol op te schorten en indien nodig verder te gaan in comité-generaal om het grensverdrag van 1915 en andere verdragen nader te bestuderen. Destijds is het verdrag ondertekend door de kolonisator Nederland. Inmiddels zijn wij een soevereine staat met verschillende perspectieven.
Parmessar benadrukt dat hetgeen destijds is opgelegd of overeengekomen door de kolonisator niet per se in het belang van Suriname hoeft te zijn, zeker gezien de afgelopen eeuw aan ontwikkelingen. De volksvertegenwoordiger dook in de geschiedenis.
“In 1861 nam een Frans-Nederlandse commissie beide rivieren op en concludeerde dat de Lawa de hoofdrivier was. Hier bleef het bij, totdat er in 1885 goud werd ontdekt in het gebied tussen de genoemde rivieren, wat leidde tot een grensgeschil. Om dit geschil op te lossen, sloten beide mogendheden op 29 november 1888 een overeenkomst, waarbij werd bepaald dat het geschil aan de uitspraak van een scheidsrechter zou worden voorgelegd. De scheidsrechter besliste dat de Lawa als de grensrivier moest worden beschouwd, dus in het voordeel van Suriname. Het protocol dat nu aan ons wordt voorgelegd, verklaart de Lawarivier als grensgebied, wat betekent dat Frans-Guyana evenveel recht heeft op deze rivier, terwijl al in 1888 was vastgesteld dat deze rivier Suriname toebehoort.”
De NDP’er vroeg zich af of bij de behandeling van dit protocol is stilgestaan bij de volgende aandachtspunten, namelijk vrij personenverkeer en het in acht nemen van een overgangssituatie van enkele jaren. Het betwiste gebied kent een andere uitdaging, omdat bepaald moet worden welke rivier de grootste bronrivier is, namelijk de Litani of de Marowini. Er is onderzoek gedaan tot aan de Oelemarie, dus nader onderzoek is vereist.
Voorzitter van de Commissie van Rapporteurs, Obed Kanape (ABOP), gaf aan dat van Surinaamse zijde zeker op het gebied van gezamenlijk management de functionarissen goed worden uitgerust. Hier rust een belangrijke verplichting op de regering om te investeren in de instituten die vanuit Suriname moeten samenwerken met de Franse autoriteiten. Ons land moet ook een stuk gezag kunnen uitstralen, meent Kanape. Zo zouden politieagenten, leerkrachten of gezondheidswerkers in het grensgebied de Franse taal machtig moeten zijn. In het kader van de gezamenlijke ontwikkeling van het grensgebied is dit noodzakelijk.
De commissievoorzitter merkte op dat het bestaande protocol niet wordt gewijzigd. Het is aan het DNA om dit goed te keuren of af te keuren, maar Suriname zou bij de ondertekening zijn reserves kunnen vastleggen. Kanape pleit ook voor een consultatieronde langs de woongebieden aan de grens, zodat de inzichten van lokale autoriteiten en het traditioneel gezag kunnen worden meegenomen.
Diverse volksvertegenwoordigers van de oppositie hebben aangegeven het onaanvaardbaar te vinden dat de wet in behandeling wordt genomen zonder consultatie van de plaatselijke bevolking. Volgens de politici moet het parlement niet lichtvaardig omgaan met een kwestie als grensbepaling. De vergadering is verdaagd naar een nader te bepalen datum.
De volledige naam van de wet die in behandeling is, luidt: “Protocol tussen de Republiek Suriname en de Franse Republiek met het oog op de Regeling van de Grens tussen Suriname en Frans-Guyana over de Marowijne en Lawarivier bij het Verdrag getekend in Parijs op 30 september 1915 tot het vaststellen van de Grens in het deel van de grensrivier inclusief de Gezamenlijke Verklaring aangaande het gezamenlijk management van de Marowijne en Lawarivier, en de gezamenlijke ontwikkeling van het grensgebied.”
