Volgens het Commonwealth Fund kunnen klimaatgerelateerde effecten zoals vernietiging, verliezen en ontheemding van mensen ook leiden tot een reeks psychische problemen, van angst en gevoelens van hulpeloosheid tot depressie, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en zelfmoordgedachten. De inheemse volkeren in het Caribisch gebied gaan niet vrij hier uit. Dit is een verhaal over de ervaringen van inheemse gemeenschappen in Suriname, Jamaica en Guyana.
| ADVERTENTIE |
  |
“Ik sta op een punt waar ik met de handen in het haar zit, eerst regent het continu en staan al onze kostgronden onder water. Nu is het extreem droog en is de grond onvruchtbaar geworden en kunnen onze gewassen ook niet worden geoogst. Aan de andere kant zijn de temperaturen zo hoog dat zelfs het water in de rivier is opgedroogd, iets dat de afgelopen jaren steeds ergere vormen aanneemt. Ik ben gewoon moe, we hebben het vreselijk te verduren hier.”
Dit is een fragment van een gesprek met J.A., een inheemse vrouw in Suriname die anoniem wenst te blijven. Ze worstelt momenteel met haar mentale gezondheid, maar heeft de moed verzameld om haar verhaal te delen. J.A. is een 35-jarige moeder van vier kinderen en woont met haar partner en kinderen in het dorp. Hun dagelijks levensonderhoud is afhankelijk van zelfvoorzienende praktijken zoals visserij, jacht en landbouw. Deze manier van leven, waarbij voorouderlijke kennis een sleutelrol speelt, wordt ernstig aangetast door klimaatverandering. Traditionele kennis daterend van eeuwen terug, die middels orale overleveringen van generatie op generatie wordt overgebracht, wordt steeds minder nauwkeurig door veranderende klimaat- en weerpatronen. De oogst wordt ernstig aangetast en de voedselzekerheid is niet gegarandeerd. Wat nog meer zout in de wond strooit zijn de extreem hoge temperaturen wat meer leed veroorzaakt.
Als het gaat om de klimaatcrisis, wordt het gezondheidsaspect, met name de mentale gezondheid, vaak over het hoofd gezien. In de afgelopen jaren heeft onderzoek aangetoond dat de gevolgen van klimaatverandering en opwarming van de aarde gepaard gaan met hoge niveaus van stress en een aantasting van het mentale welzijn. J.A. vertelt dat ze, net als andere dorpelingen, het moeilijk heeft om zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering. De traditionele manier van leven is niet langer toepasselijk. Ook wordt het steeds moeilijker om voor het gezin te zorgen vanwege voedseltekorten. Dit werkt door en zorgt voor een gespannen sfeer binnen het gezin. “De situatie is ondraaglijk en we zijn ten einde raad. De stress begint zelfs de relatie met mijn man te beïnvloeden”, zegt ze met een zwakke stem.
Zoals wordt weergegeven met de ervaring van J.A, is het duidelijk dat klimaatverandering een negatieve invloed kan hebben op de geestelijke gezondheid van individuen en hun gemeenschap. Kasikeíani KaikoTekina (stamhoofd Ronalda Pairman) van de Yameye Guani Taino Peoples (Jamaica Hummingbird Taino Peoples) , vindt zich terug in het verhaal van J.A, vooral als het gaat om de relatie die ze delen met het land.
“De essentie van wie we zijn, is verbonden met het land. Dit omvat onze eet-, culturele en ceremoniële praktijken. Dus wanneer een ontkoppeling plaatsvindt als gevolg van verplaatsing die voornamelijk wordt veroorzaakt door klimaatverandering, heeft dit een negatieve invloed op ons,” zei ze.
“Met klimaatverandering wordt onze manier van leven, in elk aspect, beïnvloed. Een van de grootste gevolgen is de landbouw, de praktijken, de ceremoniële manier van leven en de dynamiek van de ecosystemen om ons heen,” voegde ze eraan toe, erop wijzend dat met klimaatverandering alles wat de Taino in Jamaica gewend zijn, om meer dan één reden is veranderd.
“Klimaatverandering zoals de orkanen Gilbert (1988) en Ivan (2004) veroorzaakten zo’n onherstelbare schade, waarbij mensen hun huizen, familie en hun algehele manier van leven verloren. Dat veroorzaakte een ontkoppeling door ontheemding en verlies van onze huizen, ons land en onze manier van doen. Verhuizen en opnieuw beginnen is traumatisch. Niet alleen voor ons als Taino-mensen, maar voor iedereen.” vertelde ze.
De Kasikeíani vervolgde door te benadrukken hoe kusterosie ook de gemeenschap heeft beïnvloed, met speciale verwijzing naar het Hellshire-strand in Portmore, St. Catherine, dat er niet langer uitziet als een strand vanwege de aanhoudende stijging van de zeespiegel.
“We doen aan visvangst, maar met de stijgende zeespiegel wordt die activiteit ernstig beïnvloed. Als inheemse bevolking woonden velen van ons vroeger langs de kust, maar nu niet meer. De zee heeft het land opgeëist,” zei ze.
Het stamhoofd zei dat de mentale stress en het trauma als gevolg van klimaatverandering voortdurend psychologische schade veroorzaken, omdat het: “in wezen alle getroffen mensen, vooral de inheemsen, dwingt om hun leven zoals ze het kennen achter zich te laten. Het was een leven waarin ze zich verbonden met hun voorouders. Het is echter niet gemakkelijk te accepteren om weg te gaan en naar een nieuwe en vreemde plek te gaan”, zei ze, waarbij ze benadrukte dat het mentaal belastend is om te moeten verhuizen en een nieuwe verbinding met een nieuwe ruimte op te bouwen.
“In deze nieuwe ruimte is er geen comfort meer omdat je voorouders je niet langer omringen. Bovendien zullen onze kinderen niet het niveau van verbinding hebben dat ze zouden moeten hebben en dit draagt bij aan onze generatie ontkoppeling”, voegde ze eraan toe.
Ondertussen is Guyana de thuisbasis van 68.000 inheemsen. De “Amerindian Peoples’ Association (APA)” van Guyana zei dat inheemse leiders nog steeds worstelen met het vinden van manieren om gemeenschappen in stand te houden in het licht van de klimaatcrisis.
Faye Stewart, beleidsmedewerker bij APA, zei dat er een vermoeden bestaat dat inheemse volkeren te maken hebben met geestelijke gezondheidsproblemen als direct gevolg van de vele uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd door klimaatverandering, vooral in de afgelopen jaren. “De recente droogte heeft geleid tot bosbranden op landbouwgronden waar gewassen zijn vernietigd, het land uitgedroogd blijft en de verstoring van ecosystemen heeft geleid tot invasies van wilde zwijnen in veel gemeenschappen die afhankelijk zijn van landbouw.”
Volgens haar heeft de APA meldingen ontvangen van vismigratie vanwege lage waterwegen, die de voedselzekerheid en zelfs hongersnood in die gebieden bedreigen. Verder is ook gemeld dat waterwegen vervuild zijn, waardoor het gebruik voor dagelijkse consumptie niet mogelijk is. “We hebben ook meldingen ontvangen van vismigratie als gevolg van lage waterwegen, die de voedselzekerheid en zelfs hongersnood in die gebieden bedreigen,” zei ze.
In 2021 werden meer dan 36.000 huishoudens uit 300 gemeenschappen nadelig getroffen door hevige regenval en hadden ze zelfs 12 maanden later moeite om daarvan te herstellen. Stewart zei dat klimaatverandering ook verantwoordelijk kan zijn voor de toename van malaria en knokkelkoorts, beide door muggen overgedragen ziekten die endemisch zijn in het achterland tijdens regenseizoenen. “Het is mogelijk dat deze problemen bijdragen aan de mentale belasting en kwetsbaarheid van inheemse volkeren, maar de APA beschikt niet over substantieel bewijs om dit te ondersteunen,” stelde ze.
Ondertussen is Michael McGarrell, een inheemse rechtenactivist in Guyana, het ermee eens dat inheemse volkeren wereldwijd tot de meest kwetsbare mensen behoren voor mentale gezondheidseffecten als gevolg van klimaatverandering.
“Op dit moment heeft de droogte een enorme impact op de inheemsen in Guyana, en overstromingen hebben in het verleden dorpen verwoest die hun voedselvoorziening hebben aangetast, want zoals u weet, houden de meesten van hen zich bezig met zelfvoorzienende landbouw. Dus ja, klimaatverandering heeft op verschillende manieren gevolgen voor inheemse volkeren. Het beïnvloedt hun geestelijke gezondheid en algemeen welzijn, evenals hun kennis, spiritualiteit, cultuur en sociaaleconomische omstandigheden.”
Inheemse volkeren blijven oproepen tot klimaatactie die hun volledige mensenrechten veiligstelt, zoals bevestigd in de Verklaring van de Verenigde Naties over de rechten van inheemse volkeren en sectie 35 van de Constitution Act, 1982.
Dit verhaal is gepubliceerd met de steun van de Caribbean Climate Justice Journalism Fellowship, een samenwerking tussen Climate Tracker en Open Society Foundations.
door: Stefanie Lauchman, Candice Stewart en Samuel Sukhnandan
