Een verzoekschrift om de rechtmatigheid van de wettelijk vereiste waarborgsom voor deelname aan de verkiezingen van 2025 te toetsen, is bij het Constitutioneel Hof ingediend. De indiening vond gisteren plaats door advocaat Iris Nazir en wordt ondersteund door DA’91, De Nieuwe Wind en De Nieuwe Leeuw.
Advocaat Nazir betoogt dat recente wijzigingen in de Kiesregeling ernstige ongelijkheden in het verkiezingssysteem tonen en dat er sprake is van ernstige lacunes. Het democratiseren van verkiezingen op basis van gelijkheid draagt bij aan een land, vermindert het risico op postelectoraal verzet en geweld, en voorkomt een onrechtmatige omverwerping van een regering.
In de memorie van toelichting van de wet van 23 mei 2019, S.B. 2019 no. 55, staat: “Artikel 31 stelt een waarborgsom als voorwaarde voor politieke organisaties die willen deelnemen aan de verkiezingen. Het uitgangspunt is dat leden van een politieke organisatie bijdragen om deel te kunnen nemen aan de verkiezingen.” Later is de wet opnieuw gewijzigd.
De wet van 25 oktober 2023, houdende nadere Wijziging van de Kiesregeling (S.B. 1987 no. 62, zoals laatstelijk gewijzigd bij S.B. 2019 no. 55), stelt de waarborgsom vast op SRD 250 in artikel 31 lid 7, ter vervanging van de oorspronkelijke SRD 25.
Toetsing
Het Constitutioneel Hof wordt verzocht de volgende wetsartikelen te toetsen:
I. Artikel 31 leden 5, 6 en 7 van de Wet van 23 mei 2019, S.B. 2019 no. 55.
II. Artikel 31 lid 7 van de Wet van 25 oktober 2023, S.B. 2019 no. 55.
Waarborgsom
Met betrekking tot de waarborgsom valt uit de memorie van toelichting van beide wetswijzigingen niet af te lezen waarom een waarborgsom als voorwaarde geldt voor de deelname aan verkiezingen. Slechts is als uitgangspunt aangegeven dat de leden van een politieke organisatie de gestelde bijdrage leveren om deel te kunnen nemen aan de verkiezingen. Het doel van het betalen van de waarborgsom is nergens onderzocht, onderbouwd of omschreven, stelt de advocaat.
Voorts wordt aangegeven dat het noodzakelijk is dat alleen partijen met inhoud meedoen en dat de drempel moet voorkomen dat er frivoliteit is in het verkiezingsproces. Ook zou het moeten voorkomen dat het stembiljet onoverzichtelijke afmetingen krijgt vanwege een onredelijk aantal partijen die meedoen aan de verkiezingen. Wanneer er sprake is van eerlijke verkiezingen met een gelijk speelveld zijn de burgers eerder geneigd om een impopulaire regering weg te sturen middels participatie aan verkiezingen dan door geweld.
Volgens de wetgevers is het doel van instelling van de waarborgsom te garanderen dat de serieuze intenties van de politieke partij bij participatie aan de verkiezingen. Echter is het hanteren van een waarborgsom niet het enige middel dat deze toets kan plegen, wordt aangevoerd door de advocaat. Bovendien mag het hanteren van een waarborgsom er niet toe leiden dat politieke partijen in een ongelijke situatie ten opzichte van elkaar worden geplaatst wanneer het aankomt op participatie aan de verkiezingen; en dit op basis van betaalbaarheid.
Participatie verkiezingen: voorrecht van de rijken
In Suriname besteden partijen ongekende bedragen aan de campagne aangezien er geen regel- en/of wetgeving op dit vlak bestaat. Het feit dat er geen wet- of regelgeving is die de financiering van politieke partijen en campagnes reguleert, garandeert reeds een ongelijk speelveld door ongelijke financiering van politieke partijen door privédonateurs. Dit plaatst partijen reeds in een ongelijke positie in de participatie aan de verkiezingen.
De waarborgsom versterkt dat geld het essentiële middel wordt om het succes van de verkiezingscampagne te bepalen. Participatie aan de verkiezingen verwordt hierdoor tot een voorrecht van de rijken. Deelname aan het leiderschap van de samenleving en de staat Suriname wordt hierdoor gecommercialiseerd. Dit wordt nog meer versterkt door de verdiepende armoede en groeiende ongelijkheid in de samenleving (ons land staat nu op nummer 3 met een percentage van meer dan 57 procent). Een waarborgsom is wellicht niet geschikt voor het financieel/economisch niveau waarop de meerderheid van de partijen landelijk functioneert, stelt de advocaat.
Elite democratie
De vertienvoudiging van de waarborgsom, in de wetswijziging van oktober 2023, het vereiste voor het betalen van een waarborgsom van deze hoogte, heeft de potentie om een elite democratie te creëren en in stand te houden in Suriname, merkt de advocaat op. Dit elitisme zal erin resulteren dat slechts een klein deel van de samenleving zal kwalificeren om het land te regeren.
Democratie is precies het tegendeel hiervan. In een democratie is het regeren niet voorbehouden aan een kleine groep uit de geprivilegieerde klasse. In een democratie zullen mensen die in staat zijn, voorkeur genieten, of geprefereerd worden door de samenleving om redenen anders dan rijkdom of andere privileges, mogen regeren.
Het Constitutioneel Hof is gevraagd om de twee artikelen te toetsen aan een aantal artikelen in de grondwet.
