Om direct antwoord te geven: niemand. De wisselkoers komt vooral tot stand door “vraag en aanbod”. Dit is een economische wetmatigheid die overal ter wereld geldt, altijd gegolden heeft en ook altijd zal blijven gelden. Wetmatigheid wil zeggen dat niemand het kan het veranderen of beïnvloeden.
Wat houdt “vraag en aanbod” in?
Denk maar aan uw groenten die u naar de markt brengt om te verkopen. In de regentijd gaat een groot deel van de groenten aanplant verloren. Er komt een grote schaarste aan groenten, waardoor het aanbod op de markt daalt. Het aanbod van groenten wordt dus kleiner dan de vraag naar groenten. Het gevolg is dat de groetenprijzen stijgen. Na de regentijd komen er weer voldoende groenten op de markt, waardoor de prijs weer normaal wordt. Soms komen er zelfs te veel groenten op de markt, waardoor de prijs van groenten ver onder de kostprijs daalt. De situatie wordt dan zelfs zo erg, dat de tussenhandelaar (“koopman” genoemd) de groenten terugbrengt naar de landbouwer, met als mededeling dat het niet verkocht kan worden; er is te veel aanbod op de markt.
Een huidig voorbeeld van dit moment
Er is op dit moment een overschot aan kippeneieren op de markt, dus ook een groot aanbod van kippeneieren op de markt. Het aanbod is groter dan de vraag. Het gevolg is dat de prijs van kippeneieren sterk gedaald is. Ver onder de kostprijs zelfs.
Precies zo werkt het met de wisselkoers ook en niet anders. Die wordt ook bepaald door vraag en aanbod. Het aanbod is op dit moment veel kleiner dan de vraag. Anders gezegd, de vraag is veel groter dan het aanbod. Hierdoor stijgt de wisselkoers.
Waardoor wordt de wisselkoers nog meer bepaald?
Door rust en vertrouwen in de financiële sector. Toen de verdwijning van de kasreserve in het nieuws kwam, leefde bij iedereen het gevoel dat de wisselkoers verder zou stijgen. Men haastte zich om zijn SRD om te zetten in dollars. Daardoor werd de vraag nog groter, waardoor de wisselkoers verder steeg.
Toen de NDP de verkiezingen won in het jaar 2015, werden velen bang dat de NDP de tekorten zou financieren door geld bij te drukken. De NDP heeft een bewezen historie van “geld bijdrukken”. Men vertrouwt de NDP niet in dit opzicht (door geld bij te drukken daalt de waarde van de SRD). Door de vrees die veroorzaakt werd vanwege het wantrouwen in de NDP-regering, haastte men zich om zijn geld om te zetten in dollars, waardoor de wisselkoers sneller steeg. Zo ziet u dat rust en vertrouwen in de financiële sector ook een rol spelen bij de wisselkoers.
Wij denken niet dat wij hier hoeven uit te leggen wat voor onrust en wantrouwen er op dit moment heerst op de kapitaalmarkt. Het wantrouwen is zelfs zo groot dat de lokale banken toezicht houden op de toezichthouder, de Centrale Bank van Suriname (CBvS). Men vertrouwt de CBvS als (politieke) werkarm van de NDP-regering niet.
In het verleden pleegden de Front-regeringen monetaire interventie op de kapitaalmarkt, waardoor de wisselkoers stabiel bleef. Wat is monetaire interventie? De CBvS brengt zelf dollars op de markt om het verkleinde aanbod van dollars te vergroten. Men probeert dan aan de aanbodzijde van de dollar iets te doen door het aanbod te vergroten. Weet u het nog, “vraag en aanbod”. Die dollars haalt de CBvS uit eigen middelen, dus ook uit de monetaire reserve.
De regering-Venetiaan had ongeveer US$ 700 miljoen aan monetaire reserve achtergelaten in 2010. Toen de NDP aan de macht kwam, heeft men de monetaire reserve verbrast, waardoor er geen geld meer was om te interveniëren op de kapitaalmarkt. Er was geen geld meer om het aanbod op de kapitaalmarkt te beïnvloeden. Dus de CBvS kon geen monetaire interventie plegen. Beleidsmatig kon men dus niets meer doen. Ook op dit moment heeft de CBvS helemaal geen geld om het aanbod van Amerikaanse dollars te beïnvloeden. Eerder hadden wij al geschreven “Ons financieel systeem zit klem”.
Hier ziet u dat het niet de VHP is die de wisselkoers bepaalt zoals men u wil doen geloven. Anders zou de wisselkoers nu 1 op 1 zijn, want geen enkele partij heeft voordelen aan een hoge wisselkoers. Geen enkele, dus ook de VHP niet.
Sunil Sookhlall & Kries Mahabier
